Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół budynków d. zakładów tytoniowych, w latach 1940-1944 część obozu koncentracyjnego - Zabytek.pl

zespół budynków d. zakładów tytoniowych, w latach 1940-1944 część obozu koncentracyjnego


fabryka 1916 - 1931 Oświęcim

Adres
Oświęcim

Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. oświęcimski, gm. Oświęcim (gm. miejska)

Obiekty d.Polskiego Monopolu Tytoniowego w Oświęcimiu z okresu międzywojennego są przykładami modernistycznego budownictwa przemysłowego o prostych rozwiązaniach architektonicznych preferujących funkcje użytkowe.

Budynki z zachowaną infrastrukturą techniczną, rampą rozładunkową, bramami magazynowymi i bocznicą kolejową tworzą integralną całość. Zespół ma także duże znaczenie dla historii KL Auschwitz-Birkenau. Na jego terenie umieszczono pierwszych więźniów obozu, a później budynki zespołu należały do zaplecza gospodarczego obozu. Przystosowanie dwóch obiektów gospodarczych dla celów edukacyjnych jest udanym przykładem zmiany funkcji użytkowej zabytku przy zachowaniu jego pierwotnych wartości architektonicznych i historycznych.

Historia

Zespół złożony jest z czterech budynków, które wzniesione zostały pomiędzy 1916 a 1931 rokiem i wchodziły w skład zabudowy gospodarczej Polskiego Monopolu Tytoniowego w Oświęcimiu. Najstarszym z tych obiektów jest wzniesiony ok. 1916 r. budynek d. piekarni, który w 1924 r. zamieniony został na magazyn surowca do produkcji tytoniu. W latach 1940-1944 znajdował się w nim magazyn żywności („Lagerhaus”) dla esesmanów z załogi obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Pozostałe trzy budynki miały wchodzić w skład tzw. osady barakowej w której planowano osiedlać emigrantów zarobkowych z Galicji. W latach 1918-1931 powstał największy budynek zespołu, który w okresie istnienia obozu KL Auschwitz-Birkenau był obiektem magazynowo-administracyjnym SS („SS- Unterkunftsgebäude"). Pomiędzy 1916 a 1917 rokiem wzniesiono trzeci magazyn PMT, w którym 14 czerwca 1940 r. umieszczono pierwszych więźniów przywiezionych do Oświęcimia z Tarnowa. Później w budynku znajdowały się biura administracji obozowej („SS - Stabsgebäude"), kwatery nadzorczyń obozowych, magazyny i pralnia SS. Również z tego samego czasu pochodzi czwarty obiekt PMT. W czasie okupacji były tu magazyny obozowej załogi SS (SS „TWL-HWL" -Truppenwirtschaftslager, TWL). W 2. poł. XX w. wszystkie obiekty użytkowane były jako magazyny przez Państwowe Zakłady Zbożowe i Zakłady Przemysłu Tytoniowego z Krakowa.

Opis

Budynki d. Polskiego Monopolu Tytoniowego to obiekty o podobnej formie architektonicznej będące przykładami, prostego, modernistycznego budownictwa przemysłowego podporządkowanego wyłącznie użytkowej funkcji. Są to obiekty murowane, potynkowane, kilkukondygnacyjne, nakryte wielospadowymi dachami ze szczytami w połaciach, z ryzalitami, o osiowych, symetrycznych kompozycjach elewacji pozbawionych detalu architektonicznego. Dwa z nich znajdują się w dobrym stanie technicznym i są użytkowane przez Państwową Wyższą Szkołę Zawodową. Pozostałe są opuszczone i wymagają przeprowadzenia kompleksowych remontów. Docelowo w budynku d. piekarni ma powstać Dom Pojednania m.in. z wystawami poświęconymi losom oświęcimian w czasie okupacji hitlerowskiej. W sąsiednim obiekcie planowane jest m.in. umieszczenie archiwum Muzeum KL Auschwitz-Birkenau oraz biblioteki pobliskiej Wyższej Szkoły Zawodowej.

Obiekty dostępne.

oprac. Tadeusz Śledzikowski, OT NID w Krakowie, 23-11-2015 r.