Wzniesiono go dla wzmocnienia pogranicza wielkopolsko-śląskiego.

Usytuowanie i opis

Ruiny zamku położone są w dolinie rzeki Strzegowi, na sztucznie usypanym wzniesieniu, we wschodniej części miasta.

Pierwotny zamek zbudowano z cegły, na planie prostokąta o wym. 27 x ca 39 m. Od wschodu dobudowano 24 m wieżę na planie kwadratu o wym. 8,4x9,2 m, która od wys. 11,5 m ma kształt ośmioboczny. Obok wieży znajdowała się brama wjazdowa prowadząca na dziedziniec otoczony murami obwodowymi, zachowanymi częściowo do dzisiaj. W 1960 odbudowano wieżę.

Historia

Ostrzeszów pojawił się w źródłach pisanych jako miasto w dokumencie Przemysła II z 1283 r. W II poł. XIV w., co poświadczają Jan z Czarnkowa i Jan Długosz wybudowano zamek, który był siedzibą starosty królewskiego a od 1553 należał do starostwa grodowego. Został zniszczony w czasie najazdu szwedzkiego i odbudowany w 1660. Użytkowany do 1795, by w latach następnych popaść w ruinę. W 1843 został częściowo rozebrany.

Z miastem nierozerwalnie związana jest historia zamku. Po raz pierwszy Ostrzeszów wymieniono w źródłach w 1283 r. Miasto nazywano wówczas Siltperch. W 1337 wymieniono je jako Ostrzeszow, gdy w podpisanym układzie między Kazimierzem Wielkim a królem czeskim miano w nim sądzić przestępców ujętych na pograniczu. Ostrzeszów leżał na ważnym szlaku z Torunia przez Kalisz do Wrocławia. W połowie XIV w. wzniesiono zamek a miasto otoczono murami. W pobliżu zamku działał młyn a od 1402 łaźnia i browar. W 1456 odnotowano pożar, który zniszczył miasto. Od XIV w. do rozbiorów odbywały się w Ostrzeszowie sądy ziemskie i grodzkie. Od XVI do końca XVIII w. był siedzibą starostwa grodowego. Ponadto były dwa kościoły: Wniebowzięcia NMP i Jana Chrzciciela oraz klasztor Bernardynów, w 1656 spalony przez Szwedów. Częściowo spalono też zamek, ostatecznie zniszczony przez jego obrońców. W czasach pruskich miasto nosiło nazwę Schildburg, Schildberg.

Stan i wyniki badań

W 1965 i 1971 przeprowadzono badania architektoniczne zamku. W 1969 W. Błaszczyk prowadził nadzór archeologiczno-architektoniczny podczas odbudowy i konserwacji zachowanych fragmentów budowli.

Wieża zamkowa została zaadaptowana dla celów muzealnych oraz stała się punktem widokowym. Na dziedzińcu zamkowym organizowane są spotkania plenerowe.

oprac. Marek Wróbel, OT NID Poznań, PTT Trzebiny, 29-10-2015