Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny i św. Warzyńca - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny i św. Warzyńca


kościół poł. XVIII w. Ostrów Lubelski

Adres
Ostrów Lubelski, Jana Pawła II 43

Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. lubartowski, gm. Ostrów Lubelski - miasto

Późnobarokowy kościół należy do kręgu dzieł Paola Fontany o odmiennej od związanych z nim kościołów „grupy lubartowskiej” koncepcji struktury przestrzennej, łączącej rzut krzyża z kolistym obejściem wokół transeptu.

„Hybrydowy” układ wynikał z podwójnej funkcji parafialnej świątyni, będącej również sanktuarium czczonego od XVI w. obrazu MB Ostrowskiej. Kompozycja fasady antycypowała architekturę fasady kościoła pijarów w Chełmie. Kościół stanowi jednorodny zespół z dzwonnicą-bramą i frontową partią ogrodzenia.

Historia

Budowę pierwszego drewnianego kościoła pw. św. Hieronima datuje się na 1442 r. - rok powstania parafii. Już w XVI. w. rozwinął się tu kult cudownego obrazu M.B. Ostrowskiej, potwierdzony przez papieża Pawła V w pocz. XVII w. Przed 1650 r. na potrzeby kultu do kościoła dobudowaną kaplicę MB. W k. lat 40. XVIII w. podjęto budowę nowego, murowanego kościoła, która trwała zasadniczo do 1755 r. Fundatorem był pułkownik Mikołaj Krzyniecki, skarbnik trembowelski. W 1762 kościół konsekrowano, jednakże część wyposażenia (trzy murowane ołtarze) wykonana została w latach 80. XVIII w. Większe remonty przeprowadzano w latach 1870, 1911 i po 1921 r. w celu usunięcia niewielkich zniszczeń elewacji z czasu walk w 1915 r. Po wojnie remontowany w 1946 r. W czasie remontu w 1974 r. nastąpiła wymiana pokrycia dachu na blachę miedzianą.Murowaną dzwonnicę-bramę wybudowano w 1758 r. (proj. Paolo Fontana), w przejeździe której w pocz. XIX w. umieszczono drewniane schody (ob. betonowe), po bokach zaś dostawiono drewniane dobudówki (2 poł. XIX w.), mieszczące składzik i kostnicę, zastąpione w latach 30. XX w. murowanymi. Murowane ogrodzenie zaczęte w latach 60. XVIII w. ukończono w latach 80. XVIII w. W 2 poł. XIX w. po północnej, wschodniej i południowej stronie cmentarza wymurowano cztery kaplice. Po roku 1921 pd. i wsch. odcinek ogrodzenia uzupełniono nowym murem z furtką naśladującą barokowe formy furtki północnej. Wjazd od północy wykonany w 2 poł. XIX w., został poszerzony ok. 1989 r.

Opis

Zespół kościelny usytuowany na lekkim wzniesieniu wśród bagien w pd. części miasteczka na dawnym jego południowym przedmieściu przy drodze do Lublina (ob. ul. Jana Pawła II). Kościół orientowany, stoi w otoczeniu cmentarza, z murowanym ogrodzeniem wokół i dzwonnicą bramową na osi głównego wejścia.Kościół ten, dwuwieżowy, jednonawowy, otrzymał plan symetrycznego krzyża o szerszych i dłuższych - dwuprzęsłowych ramionach nawy i prezbiterium oraz nieco węższych i jednoprzęsłowych ramionach transeptu, z kolistym obejściem w partii skrzyżowania, poprowadzonym za czterema skośnie ustawionymi, szerokimi filarami przęsła centralnego. Zamknięte półkoliście ramiona transeptu wystają poza obrys niskiego obejścia. Analogiczne zamknięcie prezbiterium wysunięte przed lico ujmującej go pary piętrowych kwadratowych przybudówek zakrystii i skarbca o zaokrąglonych narożnikach. Wnętrze w porządku doryckim z podziałami pilastrowymi. Nawa i prezbiterium sklepione kolebką z lunetami na gurtach, w przęśle centralnym sklepienie kopulaste z czterema lunetami. W zach. przęśle trójarkadowa empora chóru muzycznego ze sklepioną kruchtą. Dwukondygnacyjną, trójosiową fasadę flankuje para wież przy narożach korpusu, których boki wraz z częścią środkową tworzą wklęsłą powierzchnię wypełnioną podestem schodów. Fasada wraz z wieżami o podziałach pilastrowych - kondygnacja dolna w porządku doryckim na piedestałach, górna - w uproszczonym korynckim. W środkowej strefie ściany spiętrzone obramienia głównego wejścia i okna chóru w formie dwóch edicul o segmentowych frontonach. Nad obramieniem wejścia wmurowany drewniany kartusz z herbem Lubicz. W zwieńczeniu fasady szczycik z „siedzącymi” podporami, gzymsem i rozerwanym frontonikiem, flankowany falistymi przyczółkami. Stojące na murowanych cokołach, pokryte blachą hełmy wież mają kształt ściętego, kopulasto zakończonego ostrosłupa o ugiętych ściankach i sfazowanych narożach. Pozostałe elewacje z podziałami pseudopilastowymi. Wygięte szczyty transeptu w kształcie doryckich edicul na cokole, ze spływami i segmentowymi rozerwanymi frontonami w zwieńczeniu. Na przecięciu kalenic wznosi się pokryta blachą arkadowa sygnaturka, wsparta w narożach ustawionymi diagonalnie spływami, zwieńczona gzymsem, zakończona dwudzielną kopułką z iglicą i krzyżem. Wyposażenie kościoła z XVIII w. stanowią: dwa drewniane i trzy murowane ołtarze architektoniczne, drewniana ambona, chrzcielnica, konfesjonały i ławy kolatorskie. Murowana dzwonnica-brama w układzie trójdzielnym z dwukondygnacyjną wieżą dzwonną na osi i parą niższych aneksów ze schowkami po bokach. Do ich boków dostawione wtórne dobudówki (lata 30. XX w.). W parterze wieży otwór bramy o łuku koszowym ze schodami, kondygnacja górna w formie przęsła arkady filarowej o łuku koszowym, zwieńczona dwustronną attyką z wpisanym koszowym frontonem na osi przejazdu. Nad nim szczycik zamknięty wygiętym gzymsem, wspartym na parze wolut przechodzących w pilasterki. Starszą, zachodnią część ogrodzenia tworzą ażurowe przęsła z podmurówką i drewnianymi sztachetami między filarkami, zakończonymi gzymsem i czapą z dachówki. Fragment muru od strony pd. podzielony analogicznymi filarkami. W załamaniach ogrodzenia rozmieszczono cztery murowane konfesjonały w arkadowych wnękach, piąta nisza w prostym odcinku muru pn. Po pn. stronie arkadowa furta o łuku odcinkowym, brama i kaplica. Druga kaplica w murze od Pd. Część nowszą stanowi mur po wsch. stronie cmentarza o prostych podziałach z dwiema kaplicami.

Z zewnątrz w ciągu dnia, wewnątrz - po nabożeństwach.

Oprac. Roman Zwierzchowski, OT NID w Lublinie, 14.10.2014 r.

 

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: barokowy

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_06_BK.3261, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_06_BK.341809