Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

fort artyleryjski VII 1/2 Tarnawce - Zabytek.pl

fort artyleryjski VII 1/2 Tarnawce


architektura obronna 1880 r. Ostrów

Adres
Ostrów

Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. przemyski, gm. Przemyśl

Częściowo zachowany i dobrze utrzymany fort posiada wysokie wartości naukowe jako nietypowy przykład fortu z głównymi stanowiskami służącymi do obrony skrzydłowej międzypól.

Fort posiada również duże walory krajobrazowe. Jako istotny element zespołu fortyfikacji Twierdzy Przemyśl stanowi ważny zabytek o znaczeniu europejskim.

Historia

W latach 1854-1855, podczas budowę wokół Przemyśla pierwszego obozu warownego, pomiędzy Kuńkowcami a Ostrowem zbudowano szaniec artyleryjski nr 2, typu FS (Feuer-Schanze). W ramach wzmocnienia Twierdzy Przemyśl w 1887 r. stary szaniec FS przebudowano na półstałą baterię artylerii nr 4. W 1890 r. Generalny Inspektor Inżynierii gen. Daniel Salis Soglio przedstawił projekt rozbudowy twierdzy, w którym przewidziano budowę w miejscu baterii nowego fortu z 4 wieżami pancernymi dla armat i moździerzy. W związku z koniecznością redukcji kosztów zrezygnowano z budowy fortu pancernego i w latach 1900-1902 przebudowano baterię na międzypolowy fort artyleryjski VII½ „Tarnawce”. Na mapie twierdzy Festung-Umgebungs-Plan von Przemyśl fort nosi oznaczenie Gürtel-Hauptwerk VII½ Tarnawce. Pomimo oznaczenia jako „główne dzieło pierścienia”, nowy fort był przeznaczony do obrony bliskiej. Uzbrojony był w 4 działa kazamatowe Minimalschartenlafette M.94 na lawetach do strzelnic minimalnych w tradytorach lewo- i prawoskrzydłowym oraz 6 karabinów maszynowych 8 mm M.7 (4 w kaponierze w fosie i 2 na wale piechoty). Zadaniem fortu VII½ było wspólne z fortem VIII „Łętownia” panowanie nad wzgórzami Tarnawce na prawym brzegu Sanu i nad doliną rzeki oraz flankowanie ogniem międzypól i terenu przed fortami VII i VIII. Załogę fortu stanowiła ½ kompanii piechoty oraz 32 artylerzystów. Podczas obu oblężeń twierdzy (18.09-9.10.1914 i 9.11.1914-22.03.1915) fort nie brał bezpośredniego udziału w walkach. Przed poddaniem twierdzy 22.03.1915 r. wysadzono w powietrze kaponiery oraz tradytory fortu. Podczas trzeciego oblężenia (30.05-4.06.1915) fort zajęły wojska niemieckie i austro-węgierskie. W okresie międzywojennym rozebrano koszary szyjowe w celu pozyskania materiałów budowlanych. Zniwelowano także basteję oraz wał szyjowy. W 1992 r. fort został zaadaptowany na zaplecze hotelu wybudowanego po wsch. stronie fortu. Obecnie fort znajduje się w rękach prywatnych. Właściciel - Ryszard Hanus - uporządkował teren fortu i udostępnia go do zwiedzania. W fosie urządził strzelnicę sportową.

Opis

Fort GHW VII½ „Tarnawce” jest międzypolowym fortem artyleryjskim obrony bliskiej, zbudowanym w systemie fortyfikacji fortowej - ześrodkowanej. Znajduje się w północnej części miejscowości Ostrów, na zachód od Przemyśla i na południe od miejscowości Kuńkowce. Zbudowany na szczycie wzgórza 252.20, na lewym brzegu Sanu pomiędzy fortami artyleryjskimi VIII „Łętownia” i VII „Prałkowce”. Powierzchnia fortu w granicach działki: ok. 3,6 ha.

Fort zbudowany jest na planie bastionu, otoczony suchą fosą, przed czołami silnie przedłużoną poza oba barki fortu głęboka fosa, przestrzeliwana pierwotnie z kaponiery osiowej, pełniąca także funkcję równi ogniowej skierowanej na przedpola fortów sąsiednich oraz międzypola. Fosa przed prawym czołem zaadaptowana współcześnie na strzelnicę sportową. Fosy barkowe o mniejszej głębokości bronione były z wałów barków. Fosa szyjowa - najpłytsza. Wały ziemne. Wał czołowy z wypiętrzeniem na osi nad schronem centralnym i dwiema poprzecznicami bez schronów pogotowia. W szyi fortu pozostałości ziemnej bastei na planie spłaszczonego półkola, flankującej bramę i fosę szyjową. W centrum fortu znajdują się ruiny koszar szyjowych z zachowaną murowaną ścianą narażoną. W pd. skrzydle koszar zachowane są ruiny murowanego tradytora dla 2 dział. Zachowane są pozostałości podstawy oraz szyna obrotu lawety jednego z dział oraz fragment obramienia strzelnicy. Przy lewej ścianie koszar współczesny budynek mieszczący sanitariaty. W osi fortu zachowany schron centralny z wejściem od strony koszar szyjowych i dwoma skrzydłami bocznymi zakończonymi wybieżniami na stanowiska bojowe piechoty. Ściany schronu ceglane, sklepienia betonowe. Schron osłania wał ziemny. W najlepiej zachowanej, osiowej części schronu, urządzono kawiarenkę - salkę wykładową. Ze schronu w osi fortu prowadzi wejście do zachowanej wąskiej poterny łączącej schron z kaponierą osiową. Zachowane są ruiny kaponiery z obustronnymi skrzydłami przeciwstokowymi. Fort otacza zadrzewienie, głównie robinie akacjowe - pozostałość masek czołowej, bocznych i tylnej.

Obiekt dostępny dla zwiedzających od 1 maja do 30 października w godzinach określonych w regulaminie zwiedzania dostępnym na stronie internetowej fortu.

Oprac. Adam Sapeta, OT NID w Rzeszowie, 02.10.2014 r.

Rodzaj: architektura obronna

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ziemne

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_BL.69961, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_BL.27255