Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

grodzisko, st. 5 - Zabytek.pl

Adres
Ostrołęka

Lokalizacja
woj. mazowieckie, pow. Ostrołęka, gm. Ostrołęka

Grodzisko stożkowate w Ostrołęce wraz z przyległym do niego podgrodziem są częścią jednego kompleksu osadniczego z okresu średniowiecza.

Ośrodek ten dał początek miastu Ostrołęka i jest wobec tego bezcennym źródłem do poznania jego najstarszych dziejów.

Usytuowanie i opis

Grodzisko zwane lokalnie „Starym Miastem” leży na południowym krańcu Ostrołęki na lewym brzegu Narwi na wprost ujścia rzeki Omulew. Od miasta oddzielone jest obecnie starorzeczem Narwi terenami podmokłymi. Ze względu na przesunięcia koryta rzeki stanowisko okresowo musiało znajdować się na wyspie. Osada otwarta położona jest po północnej i zachodniej stronie grodziska.

Grodzisko ma formę płaskiego stożka o średnicy około 45 i wysokości 4 metrów. Wał wieńczący stożek grodziska został poważnie zniszczony przez rowy strzeleckie i okopy z II wojny światowej. Pomimo tego w jego północno-wschodniej części widoczne są wyraźne ślady przejścia bramnego. Grodzisko otoczone jest fosą o głębokości do 1 metra. W czasie II wojny światowej przegłębiono ja w kilku miejscach i wykorzystywano jako rowy strzeleckie. Grodzisko i jego najbliższe otoczenie jest obecnie porośniętym trawą nieużytkiem.

Historia

Na podstawie wyników badań grodzisko datowane jest na XI - XV wiek. Osada podgrodowa funkcjonowała od XII do przełomu XIII/XIV wieku.

Stan i wyniki badań

Pierwsze archeologiczne badania sondażowe przeprowadzono w roku 1914. Badania inwentaryzacyjne i weryfikacyjne przeprowadzono w latach 1957 i 1959. Badania archeologiczne pod kierownictwem Mariana Majki trwały od 1976 do 1985 roku. W roku 1982 grodzisko wraz z podgrodziem zostały zarejestrowane w trakcie badań powierzchniowych Archeologicznego Zdjęcia Polski.

W trakcie badań ustalono, że w XI-XII w. całe wnętrze grodu zajęte było przez intensywną zabudowę drewnianą. Po jej zniszczeniu przez pożar obiekt przebudowano. W północnej części majdanu odsłonięto relikty glinianego pieca kopułkowego z XIII wieku. W okresie tym jednokondygnacyjna zabudowa obejmowała większą część majdanu. W warstwę zniszczonej zabudowy z XIII wieku. wkopano największy budynek odsłonięty na grodzisku. Miał on piwnicę, przyziemie i kondygnację nadziemną. Posadowiony był na planie zbliżonym do kwadratu o boku długości nieco ponad 5 metrów. Drewniana część konstrukcji spoczywała na kamiennych, niespojonych zaprawą fundamentach. Obiekt datowany jest na XIV wiek.

Wyróżniono dwie fazy budowy wału grodziska. Odkryto ślady faszyny, którą umacniano nasyp w XI - XII oraz XIV - XV wieku. (datowanie na podstawie fragmentów ceramiki). Badania wykazały, że wał do połowy wysokości wzniesiono w konstrukcji skrzyniowej, ze skrzyniami wypełnionymi piaskiem. W górnej części wału odsłonięto natomiast pozostałości konstrukcji przekładkowej, w której grube dyle drewniane układane były warstwami na przemian podłużnie i poprzecznie do linii wału. Pierwotna szerokość podstawy wału wynosiła 6 metrów. Odsłonięto także pozostałości konstrukcji drewnianej z XIV - XV w. interpretowanej jako brama wjazdowa.

W 1976 roku na stoku wału odkryto dwa rzędy dołów posłupowych, które zinterpretowano jako pozostałości prowadzącego do grodu mostu. Rok później w fosie odsłonięto pozostałości wspierających go kamiennych filarów.

Na terenie podgrodzia stwierdzono istnienie dwóch faz osadnictwa zamykającego się w okresie XII - XIII wieku. Starsze budynki (XII wieku) wzniesiono w konstrukcji zrębowej i słupowej. Były to chałupy naziemne o wymiarach 5 x 3 metry. Zabudowania z XIII wieku to półziemianki o konstrukcji słupowej i wymiarach 3,5 x 2 metry. Jedna z nich była zapewne pomieszczeniem gospodarczym. Ustalono, że w XIII wieku poszerzono teren osady, zasypując część starorzecza wschodniego koryta Narwi. Na uzyskanej w ten sposób powierzchni nie wzniesiono jednak żadnych stałych zabudowań.

Grodzisko jest dostępne dla zwiedzających, położone jest tuż przy wale przeciwpowodziowym.

Oprac. Agnieszka Oniszczuk, OT NID w Warszawie, 20.10.2014 r.

Rodzaj: grodzisko

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_A_14_AR.43637, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_14_AR.1229481