Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kaplica podziemna zw. Betlejemską - Zabytek.pl

kaplica podziemna zw. Betlejemską


kaplica 1640 r. Ossolin

Adres
Ossolin, 24

Lokalizacja
woj. świętokrzyskie, pow. sandomierski, gm. Klimontów - obszar wiejski

Wyjątkowe w skali kraju założenie sakralne, które do dziś jest scenerią ciekawych zwyczajów wigilijnych, godnych wpisu na listę dziedzictwa niematerialnego Polski.

Historia

Ossolin znany jest przede wszystkim z historycznej ruiny zamku, sięgającego XIV w., rozbudowanego w pierwszej połowie XVII stulecia w potężną późnorenesansową rezydencję przez kanclerza koronnego Jerzego Ossolińskiego. Wieś ma jednak drugi godny uwagi obiekt zabytkowy, zbudowany nakładem tego samego fundatora; jest nim podziemna kaplica Betlejemska, założenie tyleż skromne, co niezwykle ciekawe i w skali kraju wyjątkowe. Wojewoda sandomierski i późniejszy kanclerz fundował je w 1640 r., zaś jego potomek, Józef Salezy Ossoliński, odnowił i przebudował w 1769 r., o których to faktach informuje inskrypcja widniejąca nad wejściem do przedsionka. Wtedy też stanęła po stronie zachodniej założenia kamienna figura MB. W latach 1982-1983 zabytek został poddany pracom restauracyjnym. Kaplicę otaczają legendy, jakoby ziemię, z której usypano przykrywający ją kopiec Ossoliński sprowadził z Palestyny; wiadomo z pewnością, że garść ziemi została zamurowana w połowie XVII w. przez pielgrzymkę radomską, zaś kolejna symboliczna ilość - w 1996 r. Oprócz tego otoczenie kaplicy jest jedynym miejscem w Polsce, gdzie tradycyjnie urządza się w noc Wigilii Bożego Narodzenia odpust Pasterki, który od jakiegoś czasu poprzedzony jest ogniskiem i inscenizacją Pokłonu Trzech Króli. Te ciekawe zwyczaje, należące do sfery dziedzictwa niematerialnego, współtworzą wyjątkową aurę, która otacza kaplicę Betlejemską.

Opis

Zbudowana z łamanego piaskowca i cegły kaplica ma kształt wydłużonego „tunelu”, przekrytego sklepieniem kolebkowym, z dwoma skośnymi aneksami na krańcu wschodnim, z których aneks południowy ma dwudzielny otwór podparty toskańską kolumienką. Nawę oddziela od przedsionka prosta ścianka z drzwiami i okienkiem oraz małym marmurowym lawaterzem. Czołowa ściana przedsionka, zwieńczona trójkątnym płaskorzeźbionym frontonikiem, zbudowana z cegły, a po bokach z piaskowca, otwiera się na zewnątrz dużą arkadą obramioną piaskowcowym ciosem. Nad arkadą umieszczona jest marmurowa inskrypcja poświadczająca fundację w 1640 i przebudowę w 1769 r. „Tunel” kaplicy przykryty jest stożkowatym kopcem ziemnym, zwieńczonym smukłą murowaną latarnią z krzyżem. Sama kaplica podziemna poprzedzona jest od strony zach. dwoma pawilonami z piaskowcowych ciosów („domkami pustelników”), rozmieszczonymi symetrycznie po bokach alejki wiodącej do przedsionka. Na zach. krańcu tej alejki, na osi założenia, stoi na wysokim postumencie i stylizowanej kompozytowej kolumnie kamienna figura MB z Dzieciątkiem. Całość otacza czworokątny kamienny mur.

Zabytek dostępny z zewnątrz.

oprac. Aleksandra Ziółkowska, 05-12-2015 r.

Rodzaj: kaplica

Styl architektoniczny: barokowy

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_26_BK.68667, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_26_BK.266