Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

synagoga - Zabytek.pl

Adres
Orla, Poświętna 37

Lokalizacja
woj. podlaskie, pow. bielski, gm. Orla

Barokowo-klasycystyczna synagoga należąca do grupy dziewięciopolowych budowli tego typu wznoszonych w 2.

poł. XVII i w XVIII wieku.

Historia

Gmina żydowska w Orli powstała na przełomie XVI i XVII wieku. Bóżnice i domy żydowskie usytuowane były w pobliżu rynku. W XVIII w. nastąpił wzrost liczby ludności żydowskiej i ich awansu gospodarczego i społecznego. Obecny budynek synagogi wzniesiony został prawdopodobnie w latach 70. XVIII w., w czasie kiedy Orla należała do Branickich. Na przełomie XVIII i XIX w. do budynku świątyni dobudowano boczne babińce. Podczas I wojny światowej w synagodze urządzono szpital polowy; w tym czasie wykonano drewniany strop dzielący salę główną na dwie kondygnacje. Po wojnie wyremontowany budynek pełnił funkcję sakralną. W 1935 r. został odbudowany po pożarze, który zniszczył go 1928 roku. Podczas II wojny światowej w 1941 r. budynek został zdewastowany przez Niemców i zamieniony na magazyn. Po wojnie rozebrano babince, a budynek pełnił nadal funkcję magazynową. Remontowany w latach 80. XX wieku. Odnowiono wówczas elewacje oraz odbudowano babińce.

Opis

Synagoga usytuowana w centrum Orli, na ogrodzonej działce położonej na wschód od rynku, dostępna ul. Spółdzielczą, która przed budynkiem rozszerza się w placyk. Od wschodu graniczy z ul. Armii Czerwonej. Fasadą skierowana na zachód. Barokowo-klasycystyczna. Korpus główny budynku założony na rzucie prostokąta, prostopadłościenny, nakryty dachem dwuspadowym. Do elewacji bocznych przylegają wąskie przybudówki - d. babińce, nakryte dachami pulpitowymi, z wejściami od zach. ujętymi klasycystycznymi pozornymi portalami umieszczonymi w ściankach parawanowych. Trójdzielna fasada zryzalitowana w części środkowej. Na osi pozorny portyk z dwiema toskańskimi półkolumnami dźwigającymi belkowanie, w którym fryz tryglifowy z rozetami w metopach, zwieńczony tympanonem. W zwieńczeniu fasady szczyt spływowy zamknięty półkoliście wygiętym gzymsem, z oknami w ozdobnych obramieniach. Rozczłonkowana pilastrami elewacja wsch. przepruta jest dwoma oknami i okulusem. W elewacjach bocznych duże okna doświetlają salę główną, mniejsze-przybudówki. Otwory okienne zamknięte są łukiem pełnym i odcinkowym.

Budynek murowany z cegły, tynkowany. Jest to budowla centralna, nakryta dziewięciopolowym sklepieniem krzyżowym na gurtach, wspartym na czterech potężnych kolumnach ustawionych w części centralnej. Na górnych partiach ścian zachowała się polichromia o charakterze floralno-zwierzęcym. Na wsch. ścianie głównej sali modlitwy zachowana prostokątna wnęka po Aron ha-kodesz. Część zach. sali głównej dwukondygnacyjna, mieściła w końcu XVIII w. babiniec.

Oprac. Joanna Kotyńska-Stetkiewicz, OT NID w Białymstoku, 23.10.2014 r.

Rodzaj: synagoga

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_20_BK.60482, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_20_BK.145684