Historia

Przez wiele dziesięcioleci obecność wojska w Opolu była bardzo charakterystyczny elementem miasta. W 1895 r. władze miasta podjęły decyzję o budowie rezległego kompleksu koszarowego zlokalizowanego w obrębie ob. ul. Ozimskiej (wówczas Malapanerstrasse), Plebiscytowej, J. Kanii, Drzymały – wówczas na peryferiach Opola. Działka miała 6,572 ha. Projekt wykonali radcy budowlani Havestadt i Sonntag. Kompleks miał się składać z budynków mieszkalnych, mesy oficerskiej, budynku wartowniczego, aresztu, warsztatów, garaży dla pojazdów i magazynu broni, a także latryn.

Budynek wzniesiono wraz z kompleksem koszar i szpitalem garnizonowym w latach 1896-1898 nakładem finansowym miasta Opola po zaciągnięciu kredytu bankowego. Koszt budowy koszar wynosił 1 806 000 marek, a szpitala 314 000 marek. Oba obiekty wydzierżawiono armii niemieckiej za cenę 70 000 marek rocznie. W latach 1897-1898 na terenie koszar, po północnej stronie ul. Ozimskiej, powstał lazaret koszarowy. W 1909 r. w koszarach stacjonowały wojska 63. Pułku Piechoty w sile trzech batalionów pułkowych dowodzonych przez majora von Kraewela (batalion I), majora Falkenhaha (batalion II) i majora Gündella (batalion III). Sztab pułku skladał się z czterech oficerów: pułkownika Otto Henniga, majora Hansa Janckego oraz podporucznika Oskara Schariotha. Wojsko niemieckie opuściło Opole w 1920 r. W koszarach ulokowano wojska francuskie, włoskie i angielskie podlegające Międzysojuszniczej Komisji Rządowej i Plebiscytowej dla Górnego Śląska, która przejęła władzę nad regionem, w którym – zgodnie z art. 88 traktatu wersalskiego – 20 marca 1921 r. przeprowadzono plebiscyt.

W 1927 r. koszary służyły garnizonowi i policji jako pomieszczenia koszarowe i mieszkalne. Były Szpital Garnizonowy wynajęto osobom prywatnym. Generalnie cały teren między koszarami i trakcją kolejową (aż do Nowej Wsi Królewskiej) zajmowały warsztaty i osiedla mieszkaniowe Zakładu Naprawy Taboru Kolejowego (zwane Wagonówką), w którym zatrudnionych było ponad 1300 osób (urzędników, rzemieślników i robotników).

Po 1945 r. kompleks koszar przeszedł na własność Skarbu Państwa. W latach 50. XX w. omawiany budynek został wyłączony z koszar i przekazano go na pomieszczenia administracyjne i magazynowe Opolskiego Zarządu Aptek (potem nazwę zmieniono na: Wojewódzki Zarząd Aptek, Przedsiębiorstwo Zaopatrzenia Farmaceutycznego „Cefarm” i Państwowy Nadzór Farmaceutyczny w Opolu). W latach 90. XX w. w budynku zainstalowano Pomaturalne Studium Animatorów Kultury i Bibliotekarzy oraz Urząd Dozoru Technicznego – Inspektorat w Opolu. Następnie gmach był siedzibą Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego. W czerwcu 2014 r. budynek zakupiła Stowarzyszenie Przyjaciół Szkół Katolickich na siedzibę dla wszystkich opolskich szkół SPSK. Obecnie w budynku mieści się przedszkole, szkoła podstawowa i liceum katolickie, a także – nadal – Urząd Dozoru Technicznego – Inspektorat w Opolu.

Opis

Budynek koszar zlokalizowany jest w śródmieściu Opola, w jego południowo-wschodniej części. Działka ogrodzona jest ze wszystkich stron współczesnym murem z cegły. Zabytek wzniesiono na planie litery „C”, z silnie wydłużonym bokiem wzdłuż osi pn-pd. Złożony jest z trzech trójtraktowych skrzydeł, połączonych dwutraktowymi łącznikami. Czterokondygnacyjny budynek koszar w całości podpiwniczono oraz pokryto dachem płaskim. Obiekt zaakcentowany został poprzez występujący na osi elewacji frontowej ryzalit środkowy oraz skrzydła boczne. Elewacje wykonano z cegły klinkierowej w wątku krzyżowym, artykułując je wyodrębnioną strefą cokołową oraz znajdującymi się powyżej gzymsami – cokołowym, kordonowym (nad poziomem pierwszej i trzeciej kondygnacji) oraz gzymsem koronującym, obiegającymi bryłę.

Elewacja frontowa, zachodnia jest 9osiowa z wydatnie zryzalitowaną częścią środkową, w przyziemiu której znajduje się wejście główne budynku. Powyżej na poziomach międzykondygnacyjnych umieszczono zdwojone pary okien, nad czwartą kondygnacją otwór okienny zamknięty łukiem pełnym. Ryzalit flankowany jest bocznymi, jednoosiowymi aneksami. Po wschodniej stronie elewacji na uwagę zwraca ozdobny portal wejściowy. Ujęty został dwóch stron lizenami oraz zwieńczony trójkątnym frontonem.

Elewacja północna skrzydła północnego jest 7osiowa, niesymetryczna, z zryzalitowaną częścią środkową mieszczącą klatkę schodową. Analogiczna jest artykulacja elewacji południowego skrzydła. Frontowe elewacje bocznych skrzydeł są 3osiowe. Elewacja wschodnia łącznika północnego jest 6osiowa, elewacja zachodnia 3osiowa. Podobnie opracowano artykulację w przypadku łącznika południowego. 

Otwory okienne zostały zróżnicowane wielkością i kształtem – w większości są zamknięte odcinkowo. Uproszczone elementy dekoracyjne, charakterystyczne dla wszystkich elewacji to ceglane gzymsy, zwieńczenie w postaci fryzu schodkowego oraz portale.

Bydynek dostepny, zamieszkany.

Oprac. Joanna Banik, Katarzyna Latocha, OT NID w Opolu, 13.07.2018 r.