kamienica - Zabytek.pl
Adres
Olkusz, Rynek 30
Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. olkuski, gm. Olkusz - miasto
Pomimo skromnego wystroju architektonicznego kamienica przy Rynku 30 stanowi charakterystyczny przykład dziewiętnastowiecznej zabudowy wpisanej w średniowieczny układ urbanistyczny Olkusza.Kamienica mieszczańska wzniesiona została z wykorzystaniem elementów wcześniejszej zabudowy sięgającej gotyku. Pomimo skromnego wystroju architektonicznego kamienica przy Rynku 30 stanowi charakterystyczny przykład dziewiętnastowiecznej zabudowy wpisanej w średniowieczny układ urbanistyczny Olkusza.
Historia
Budynek jest jedną z najstarszych kamienic Olkusza z zachowanymi elementami architektury gotyckiej i renesansowej. Obecną formę i bryłę kamienica uzyskała w trakcie przebudowy w 1 poł. XIX w., po połączeniu 2 wcześniejszych kamienic znajdujących się w tym miejscu. Na akwareli Vogla z 1792 r. przedstawiającej olkuski rynek widać w miejscu usytuowania obecnej kamienicy 2 domy, natomiast na mapie z 1 poł. XIX w. zaznaczono budynek o rzucie podobnym do obecnie istniejącego. Z najstarszej gotyckiej fazy pochodzą sklepione piwnice z zamurowanymi przejściami, sklepione pomieszczenia parteru i późniejszy kamienny portal bramy. W okresie powojennym budynek poddawany był wielokrotnym remontom bieżącym w wyniku czego południowa elewacja frontowa, zwłaszcza w partii parteru uległa znacznym przekształceniom. W trakcie remontów przeprowadzonych w latach 80 i 90. XX w. wymieniono częściowo stropy i stolarkę okienną, odnowiono elewację frontową, dach (spad południowy) pokryto blachą ocynkowaną.
Opis
Mieszczańska kamienica nr 30 położona jest w północnej pierzei Rynku, w jego północno-zachodnim narożniku i jest usytuowana kalenicowo. Jest dwukondygnacyjna z użytkowym poddaszem. Od wschodu budynek przylega do kamienicy nr 29, do zachodniej jego elewacji, w miejscu nieistniejącej pierwotnej zabudowy wyburzonej dla powstania ciągu pieszego, dobudowano współcześnie niskie pawilony handlowe, do ściany północnej przylega wtórnie dobudowany jednokondygnacyjny prostokątny budynek. Kamienica jest murowana z kamienia i cegły i częściowo podpiwniczona. Zachowały się dwa zespoły sklepionych głębokich piwnic z oddzielnymi zejściami. Mury konstrukcyjne piwnic zbudowano z kamienia na zaprawie wapiennej i częściowo uzupełniono współczesną cegłą. Sklepienia nad piwnicami są kolebkowe. W największym pomieszczeniu piwnicznym jest sklepienie kolebkowo-krzyżowe wsparte na potężnym środkowym filarze. Część pomieszczeń parteru (w trakcie frontowym) ma sklepienie krzyżowe. Elewacja południowa, fasada od strony Rynku ze skromnym detalem klasycystycznym jest dziewięcioosiowa, niesymetryczna. Pomiędzy 4 a 5 osią znajduje się balkon na ozdobnych żeliwnych wspornikach z żeliwną balustradą. Pod balkonem jest brama do sieni przejazdowej z prostym portalem wykonanym ze zlepieńca parczewskiego, sklepionym półkoliście, z odbojnicami przy kamiennym progu. Pozostałe otwory w poziomie parteru wskutek wielokrotnych przebudów nie pokrywają się z osiami budynku. Elewację rozdzielają w poziomie 2 gzymsy, międzykondygnacyjny i podokienny i nawiązują do podobnych elementów w sąsiedniej renesansowej kamienicy. Okna i drzwi balkonowe okolone są profilowanymi opaskami. Pod okapem znajduje się wydatny profilowany gzyms wieńczący ściany frontowe.
Obiekt dostępny z zewnątrz, wewnątrz w godzinach pracy instytucji działających w tym obiekcie.
Oprac. Tomasz Woźniak, OT NID w Krakowie, 15.06.2015 r.
Rodzaj: kamienica
Styl architektoniczny: klasycystyczny
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BK.184469, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_BK.418405