Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

budynek dawnego starostwa - Zabytek.pl

budynek dawnego starostwa


budynek użyteczności publicznej 1828 r. Olkusz

Adres
Olkusz, Rynek 4

Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. olkuski, gm. Olkusz - miasto

Budynek dawnego starostwa w Olkuszu jest obiektem o znaczących walorach architektonicznych i historycznych dla lokalnej społeczności.

Stanowi dobry przykład XIX w. architektury municypalnej wpisanej w średniowieczny układ urbanistyczny Olkusza.

Historia

Budynek dawnego starostwa wzniesiony został w 1826 r. w stylu klasycystycznym, jako siedziba władz administracyjnych nowoutworzonego obwodu olkuskiego. Obejmuje on teren czterech średniowiecznych działek lokacyjnych. Dawniej, na pierwszej od strony kościoła (od zach.), mieściła się w końcu XVI w. mennica królewska, w której bito monety z olkuskiego srebra (talary, szelągi, grosze i trojaki. Na 3 działce, po lewej stronie wejścia do dzisiejszego budynku, w kamienicy dworzanina królewskiego, krakowskiego wielkorządcy, zwierzchnika mennic królewskich i żupnika olkuskiego Josta Ludwika Decjusza, znajdowała się siedziba władz górniczych. Odbywały się w niej posiedzenia sądu górniczego, mieściło się tu archiwum i więzienie żupne (zapewne w piwnicach do dziś w dużej mierze zachowanych). Badania archeologiczne prowadzone na terenie dawnego starostwa w latach 1990, 1992-93 zaowocowały odkryciem reliktów architektury średniowiecznej na zapleczu budynku i oddzielnym wpisem do rejestru zabytków tychże wraz ze średniowiecznymi fundamentami budynku. Obiekt jest obecnie nieużytkowany. Wiosną 2015 r. wykonano doraźną konserwację elewacji frontowej i zachodniej, powstrzymującą odpadanie tynku.

Opis

Budynek dawnego starostwa w Olkuszu (Rynek 4) jest usytuowany w pdołudniowej pierzei Rynku, w jego południowo-zachodnim narożniku. Budynek zajmuje działkę siedliskową o kształcie wydłużonego prostokąta, jest posadowiony na 4 średniowiecznych parcelach. Jest piętrową, podpiwniczoną budowlą murowaną z cegły i kamienia, z poddaszem, otynkowaną. Wzniesiony został na planie wydłużonego prostokąta jako szerokofrontowy, symetryczny z przechodnią sienią, dwutraktowy, z szeregowym układem pomieszczeń. Piwnice ceglano-kamienne są sklepione kolebkowo, wychodzą w części wschodniej poza obrys budynku, z korytarzem prowadzącym ponoć w przeszłości do kamienicy Myszkowskich. Pomiędzy komorami piwnicznymi zachował się późnogotycki portal okrągłołukowy z XVI w. Na parterze, w części wschodniej zachowały się sklepienia murowane krzyżowe, w pozostałych częściach budynku występują stropy płaskie murowane i żelbetowe. Dach starostwa jest wielospadowy i stosunkowo niski, kryty blachą ocynkowaną. Częściowo zachowała się stolarka drzwiowa i okienna z czasów budowy starostwa. Fasada (od północy) jest symetryczna 13 osiowa, 3 osie środkowe ujęto w pilastry w formie pseudoryzalitu. Na osi środkowej ryzalitu znajduje się wejście, zamknięte łukiem odcinkowym, ujęte w pilastry. Nad wejściem znajduje się okno portfenetrowe z balkonem a nad ryzalitem trójkątny szczyt. Okna we wszystkich elewacjach ujęte są w proste opaski, na parterze, dodatkowo, z kluczami. Parter otynkowany w pasy tworzy cokół, podziały poziome poprowadzone są w formie gzymsu kordonowego i koronującego-konsolkowego.

Obiekt dostępny z zewnątrz.

Oprac. Tomasz Woźniak, OT NID w Krakowie, 29.06.2015 r.

Rodzaj: budynek użyteczności publicznej

Styl architektoniczny: klasycystyczny

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BK.184427, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_BK.418308