Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

ruiny zamku - Zabytek.pl

Adres
Ojców

Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. krakowski, gm. Skała - obszar wiejski

Zakonserwowane relikty zamku, stanowiącego przykład królewskiego zamku administracyjno-rezydencjonalnego.

Historia

Ruiny zamku są położone na wzgórzu, na prawym brzegu Prądnika. Warowną budowlę wzniósł król Kazimierz Wielki, o czym zgodnie informują średniowieczne kroniki. Istnienie zamku potwierdza zapis źródłowy z r. 1370, wymieniający tutejszego burgrabiego Zaklikę. Po raz pierwszy zamek został zastawiony przez Władysława Jagiełłę już w r. 1400 . Utworzone z dóbr ojcowskich starostwo niegrodowe pozostawało najczęściej w rękach wierzycieli królewskich, funkcję starostów pełnili przedstawiciele najważniejszych rodów małopolskich. W pierwszej lustracji, przeprowadzonej w r. 1564 nie opisano, niestety, samego zamku, lecz z zestawienia nielicznej służby można wnioskować, że tutejsi starostowie nie traktowali go jako swej rezydencji. Przypuszczenie o złym stanie budowli dokumentuje tekst lustracji z r. 1620, stwierdzający: „Zamek ten ojcowski bardzo spustoszały”. Jednocześnie lustratorzy z aprobatą podkreślili, że prace remontowe już podjął ówczesny starosta Mikołaj Koryciński. Jak wynika z późniejszych dokumentów była to wielka odbudowa i rozbudowa, trwająca od 1619 r. i kontynuowana przez jego synów: Mikołaja Ferdynanda i Stefana Korycińskich. Zakres prac wykonanych przez Korycińskich zawiera pierwszy dokładniejszy opis w lustracji z r. 1660. Po Korycińskich starostwem władali od r. 1676 kolejno: Warszyccy, Męcińscy i Morscy. Zamek, tętniący życiem jeszcze za czasów ostatnich starostów ojcowskich Załuskich, popadł w całkowitą ruinę na przełomie XVIII i XIX w., a w r. 1829 zaczęto rozbierać jego mury. Późniejsze projekty odbudowy nie zostały zrealizowane, natomiast prace zabezpieczające, prowadzone w XIX i na początku XX w., pozbawiły budowlę wielu elementów zabytkowych.

Opis

Z powodu złego stanu zachowania ruin i niepełnego zakresu przeprowadzonych dotychczas badań archeologiczno-architektonicznych, rekonstrukcja układu przestrzennego zamku w początkowych fazach rozwojowych jest utrudniona. Trzon pierwotnej warowni tworzyła wieża na planie ośmioboku (zachowana), zbudowana z ciosów kamiennych na najwyżej wypiętrzonym wierzchołku skalnego cypla. Trzypiętrowa wieża miała ok. 13 m wysokości. Prawdopodobnie z XIV w. pochodzi również mur obwodowy, biegnący po krawędziach wzgórza i wydzielający obszerny dziedziniec: w części wschodniej na planie prostokąta, a w części zachodniej nieregularny. Dom mieszkalny został posadowiony na wysuniętym ku południowi cyplu skalnym. Wjazd do zamku prowadził od zachodniej strony, w sąsiedztwie wieży. Opisy zawarte w lustracjach z XVII i XVIII w. pozwalają na odtworzenie układu przestrzennego zamku po pracach budowlanych Korycińskich. Od strony zachodniej znajdował się budynek bramny z przejazdem na dole i izbą na górze (zachowany). Do bramy prowadził most drewniany wsparty na trzech parach murowanych filarów. Sumptem Korycińskich został wzniesiony okazały gmach mieszkalny na fundamentach starszej rezydencji. Był to budynek na planie prostokąta, podpiwniczony i posiadający dwie naziemne kondygnacje, mieszczące kaplicę i izby w układzie dwutraktowym. Dalej ku wschodowi mieścił się dziedziniec, opasany zabudowaniami gospodarczymi przylegającymi do murów obwodowych, na środku którego znajdowała się głęboka, wykuta w skale, ocembrowana studnia. Nad całym zamkiem górowała mało przydatna w tym czasie stara wieża.

Zabytek dostępny przez cały rok.

Oprac. Stanisław Kołodziejski, OT NID w Krakowie, 24.10.2014 r.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkowników Radosław Białk, Jarosław Bochyński (JB).

Rodzaj: zamek

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BK.194541, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_BK.380029