Historia

Pierwsza siedziba o cechach obronnych istniała na wzgórzu już w pierwszej połowie XIV w. W 1348 r. wymieniono zamek należący do Mikołaja z Babic, burgrabii z Kamieńca, pełniący wówczas strategicznie ważną rolę ufortyfikowanego miejsca w strefie pogranicza polsko-ruskiego. W latach 90. XIV w. właścicielem wsi Odrzykoń i zamku kamieniec był podkanclerzy koronny Klemens z Moskorzowa, który wzniósł Zamek Wysoki oraz przedzamcze od strony wsch. zwane korczyńskim. Po jego śmierci w 1408 r. zamek odziedziczyli jego synowie Klemens, Mikołaj i Marcin Kamienieccy. W pierwszej ćwierci XV w. bracia Klemens i Marcin Kamienieccy dobudowali przy Zamku Wysokim przedzamcze zach. zwane odrzykońskim. W ten sposób miejscowa warownia została ukształtowany jako założenie obronne składające się z czterech członów usytuowanych na różnych poziomach wzgórza zamkowego. W 1530 r. bracia sprzedali Zamek Średni z przedzamczem wschodnim kasztelanowi bieckiemu Sewerynowi Bonerowi z Balic, który objął pod zastaw również Zamek Wysoki z przedzamczem zachodnim. Od tego czasu zamek Kamieniec posiadał dwudzielną strukturę własnościową, co spowodowało długotrwałe konflikty i zatargi między jego współwłaścicielami. W ostatniej ćwierci XVI w. miały miejsce duże zmiany własnościowe całego kompleksu zamkowego, polegające na zakupie Zamku Wysokiego z przedzamczem zachodnim przez Sienieńskich w 1579 r., który na początku XVII w. objął kasztelan połaniecki Jan Skotnicki. W 1593 r. Zamek Niski został zakupiony przez Piotra Firleja, późniejszego kasztelana zawichojskiego. W drugiej dekadzie XVII w. Jan Skotnicki przeprowadził remont Zamku Wysokiego, który objął wzmocnienie ścian, remont sklepień w kaplicy, wystawienie ganku nad brama wjazdową oraz otynkowanie elewacji zamku. Od 1630 r. zamek stał się wyłączną własnością Firlejów poprzez małżeństwo Mikołaja Firleja z Zofia Skotnicką. Już w początkach XVIII w. zamek przestał pełnić rolę siedziby rodowej jego właścicieli i zaczął popadać w ruinę, a dodatkowo jego rola jako obiektu obronnego była w tym czasie już mocno ograniczona na skutek dynamicznego rozwoju systemów artyleryjskich i sztuki oblężniczej. Od lat 30 XVIII w. zamek należał do rodziny Scipio del Campo, a później do Rocha Michała Jabłonowskiego oraz jego syna Józefa Jabłonowskiego. W latach 40. XIX w. zamek niski był własnością poety Aleksandra Fredry, a zamek wysoki należał do rodziny Biberstein-Starowieyskich. Obiekt był zamieszkiwany jeszcze w latach 60. XIX w. lecz niebawem został ostatecznie opuszczony. Ostatnim właścicielem Zamku Wysokiego był Stanisław Biberstein-Starowiejski, a ostatnim dziedzicem Zamku Średniego był Stanisław Szeptycki. Pierwsze prace konserwatorskie i remontowe na zamku przeprowadzono w pierwszej dekadzie XX w., które kontynuowano w latach 50. i 60. W latach 80. ubiegłego wieku zrekonstruowano pomieszczenie strażnicze znajdujące się przy bramie wjazdowej na Zamku Dolnym Korczyńskim. Od 1998 r. zamek jest dzierżawiony przez Andrzeja Kołdera, krośnieńskiego kolekcjonera, muzealnika i miłośnika kultury staropolskiej, który w ostatnich latach przeprowadził na zamku szereg prac remontowo-budowlanych i rekonstrukcyjnych.

Opis

Ruiny zamku Kamieniec położone są na wyniosłym skalistym wzgórzu na pograniczu wsi Odrzykoń i Korczyna. Zamek złożony jest z czterech części usytuowanych na osi wschód - zachód: Zamku Wysokiego umiejscowionego w kulminacji wzgórza, położonego na wschód od niego Zamku Średniego oraz przedzamcza wschodniego korczyńskiego zwanego Zamkiem Niskim, usytuowanego na niżej położonej terasie od wschodniej strony i przedzamcza zachodniego nazywanego Zamkiem Dolnym odrzykońskim, przylegającego od zachodu do Zamku Wysokiego. Ruiny zamku tworzą fragmenty murów obwodowych na nieregularnym rzucie zachowane do wysokości drugiej i trzeciej kondygnacji. Ruiny zamku otoczone są wałem ziemnym, a od strony wschodniej i północnej zamek zabezpieczony był fosą. Najstarszą częścią dawnej warowni jest Zamek Wysoki wzniesiony na planie nieregularnego pięciokąta w najtrudniej dostępnym miejscu skalistego cypla z fragmentami kamiennych murów obwodowych o trzech kondygnacjach i murem granicznym oddzielającym go od Zamku Średniego w ścianie którego zachowany jest gotycki portal w wejściu do Zamku Wysokiego. W obrębie Zamku Wysokiego usytuowany jest pomnik z popiersiem Tadeusza Kościuszki wystawiony w 1894 r. Najlepiej zachowanym elementem założenia jest Zamek Średni z dziedzińcem w części centralnej na terenie którego znajdują się obecnie zrekonstruowana kamienna kaplica i dwukondygnacyjny budynek wartowni w części wschodniej w której funkcjonuje stała ekspozycja muzealna dotycząca dziejów zamczyska z ciekawą kolekcją militariów. Przedzamcze wschodnie korczyńskie wzniesione na planie zbliżonym do trapezu obejmuje największą powierzchnię dawnej warowni i otoczone jest pozostałościami murów obronnych jedynie od strony pd. W tej części znajdują się zrekonstruowane w ostatnich latach pomieszczenia używane obecnie jako punkt sprzedaży pamiątek. Dolne partie murów budynku gospodarczego funkcjonującego w części pn. przedzamcza wschodniego korczyńskiego zostały nadbudowane i zaadaptowane do celów wystawienniczych i na kawiarnię. Zachodnią część warowni stanowi przedzamcze zachodnie założone na planie nieregularnym zabezpieczające i osłaniające Zamek Wysoki od strony wsi Odrzykoń.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Andrzej Gliwa, OT NID w Rzeszowie, 17.11.2014 r.