Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. św.św. Jacka i Katarzyny - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. św.św. Jacka i Katarzyny


kaplica XIII w. Odrowąż

Adres
Odrowąż, Rynek 18

Lokalizacja
woj. świętokrzyskie, pow. konecki, gm. Stąporków - obszar wiejski

Jeden z istotnych przykładów nowożytnego sakralnego budownictwa „muratorskiego” w województwie świętokrzyskimi, nurtu budowlanego charakterystycznego dla prowincjonalnej architektury doby Wazów w Rzeczypospolitej.

Wśród elementów wyposażenia kościoła znajduje się późnogotycki obraz Wizja św. Jacka z ok. 1500 r. autorstwa Mistrza Zwiastowania z Jodłownika (d. w kościele Dominikanów w Krakowie), który po kanonizacji św. Jacka Odrowąża w 1594 r. odegrał kluczową rolę w kształtowaniu ikonografii tego świętego, czego dowodzą liczne wzorowane na nim obrazy z XVII-XVIII wieku.

Historia

Uważa się, że najstarszy kościół w Odrowążu powstał w ciągu XIII w. - co sugeruje duży obszar jego okręgu parafialnego i wezwanie. W źródłach pierwsza wzmianka na jego temat pojawia się dopiero w 1440 r. Kolejna informacja na temat świątyni zawarta jest w Liber Beneficiorum abpa Jana Łaskiego z lat 1511-23; dzięki niej wiemy, że była ona wówczas murowana i nosiła wezwanie św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Najpewniej w 1 poł XVII w. Oleśniccy przekazali budowlę kalwinom, a w czasie potopu szwedzkiego została poważnie uszkodzona. Odbudowę i modernizację wyposażenia kościoła wykonano po 1660 r. z inicjatywy ówczesnego proboszcza ks. Jana Michalskiego - wykładowcy Akademii Krakowskiej, przy niemałym wsparciu Jana Samuela i Jadwigi Świderskich (wówczas właścicieli Odrowąża). Przed 1666 r. ks. Michalski sprowadził do niego ze świątyni Dominikanów w Krakowie obraz Wizja św. Jacka. Fakt ten miał przemożny wpływ na dalsze dzieje budowli, ponieważ w 1669 r. dodano do wezwania drugiego patrona- tegoż św. Jacka Odrowąża, a sam wizerunek zasłynął wieloma cudami. W 1672 r. ukończono wystrój sztukatorski wnętrza świątyni. W kolejnych dekadach była wielokrotnie remontowana, ale jakość tych prac nie była dobra, skoro w 1836 r. określono jej stan techniczny jako zły. Konieczny remont kościoła, z powodów finansowych, wykonano dopiero w latach 1856-58. W trakcie tych prac dobudowano do niego od zach. kruchtę i dwie kaplice św. Mikołaja i św. Sebastiana. Kolejne restauracje przeprowadzono przy nim w latach 70.-90. XIX w. (wzniesiono sygnaturkę i nowe organy), w 1910 (remont zakrystii) i w latach 1963-4 i 1996 r. Ostania gruntowna konserwacja świątyni miała miejsce w latach 2002-8. Prace o podobnym charakterze w latach 2009-12 realizowano również przy części jej wyposażenia.

Opis

Kościół par. w Odrowążu wystawiono na pd. od rynku, na płaskowyżu, pośrodku wielobocznej działki, która jest otoczona murem z piętrową dzwonnicą z lat. 1856-58 i kostnicą w linii ogrodzenia. Wielokrotnie przebudowywana gotycka świątynia nie ma wyraźnych cech stylowych. Obecnie jest to orientowana, trójnawowa bazylika, o ściennofilarowej nawie głównej z prostokątnym prezbiterium, zamkniętym niską absydą. Do prezbiterium od pd. dostawiono niską, kwadratową zakrystię. Od zach. do korpusu nawowego przylega niska przybudówka z wąską kruchtą na osi, ujętą po bokach prostokątnymi kaplicami: pd. Św. Mikołaja i pn. św. Sebastiana. Bryłę kościoła wymurowano z kamienia i cegły, w całości wytynkowano i opięto skarpami. Nawę główną nakrywa wysoki, dwuspadowy dach z sygnaturką. Na tle skromnych elewacji świątyni wyróżnia się dwukondygnacyjna fasada zach. o trójkątnym szczycie, poprzedzona parterową przybudówką z ostrosłupowymi opaskami ujmującymi otwory okienne i drzwiowy. Wejście z kruchty do nawy akcentuje kamienny portal z 3 ćw. XVII wiek. Wnętrze kościoła nakrywają sklepienia: krzyżowo-kolebkowe (w nawach i zakrystii), kolebkowe z lunetami (w prezbiterium), kolebkowe ( w kruchcie i kaplicach zach.). Sklepienia, podłucza i gurty w nawach i prezbiterium pokryto stiukowa dekoracją o motywach roślinnych i geometrycznych z 3 ćw. XVII (na licu tęczy umieszczono herb Akademii Krakowskiej z datą 1672) i 2 poł. XIX wieku. W wyposażeniu wnętrza świątyni godnymi uwagi są m.in.: ambona i ołtarze przy filarach z lat 40.-60. XVII w.(?), ołtarze w nawach bocznych: MB Częstochowskiej i św. Jacka z lat 60. XVII w.(?), z obrazem Wizja św. Jacka z ok. 1500 r. (Mistrz Zwiastowania z Jodłownika?), barokowy ołtarz gł. ok. 1700 r. (nieustalony warsztat krakowski?), kamienna chrzcielnica z 1563 r., Grupa Ukrzyżowania z 2 poł. XVI w. (figury Marii i św. Jana Chrzciciela z pocz. XVI w., krąg Mistrza Figur z Kościoła św. Krzyża w Krakowie?), skarbonka z 2 poł. XVII w. i marmurowe „epitafium” Jana S. i Jadwigi Świderskich z ok. 1682 r. (nieustalony warsztat chęciński?), neoklasycystyczny prospekt organowy z 1883 roku.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu z proboszczem.

Oprac. Łukasz Piotr Młynarski, OT NID w Kielcach, 16-06-2015 r.

Rodzaj: kaplica

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  kamienne

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_26_BK.223182, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_26_BK.6149