Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół oficyn zachodnich - Zabytek.pl

zespół oficyn zachodnich


budynek gospodarczy 1870 - 1880 Obrzycko-Zamek

Adres
Obrzycko-Zamek

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. szamotulski, gm. Obrzycko

Zespół pałacowo-parkowy w Obrzycku-Zielonejgórze jest cennym przykładem założenia rezydencjonalnego.

Składają się na nie pałac o cechach eklektycznych z elementami tzw. kostiumu francuskiego i neobarokowymi elewacjami zbudowany w latach 1856-1857 dla rodziny Raczyńskich, oficyny i dom kierowcy wybudowane w latach 1870-1880 oraz bażanciarnia powstała w 1910 r. Budynki gospodarcze zostały wybudowane w tej samej stylistyce nawiązującej do form architektury szwajcarskiej, gdzie górną partię ścian wykonano w konstrukcji ryglowej oraz zastosowano drewnianą dekorację szczytów i okapów dachów. Wszystkie budynki usytuowane zostały w malowniczo położonym parku krajobrazowym na wysokim północnym brzegu Warty. Zespół związany z rodziną Raczyńskich. To braciom Edwardowi i Atanazemu zawdzięcza Wielkopolska powstanie Biblioteki Raczyńskich z ogromnym księgozbiorem oraz Galerię Obrazów, która prezentowana jest w Muzeum Narodowym w Poznaniu, Rogalinie, Śmiełowie i Gołuchowie.

Historia

Historia pałacu i zespołu w Zielonejgórze, przedmieściu Obrzycka związana jest z historią rodzin będących właścicielami miasta Obrzycka. W XIV-XV w. była to własność Nałęczów Obrzyckich. W 1638 r. Krzysztof Radziwiłł otrzymuje powtórne nadanie praw miejskich dla Obrzycka. W 1720 r. miasto staje się własnością Władysława Radomickiego. Od 1742 dominium obrzyckie staje się własnością Leona Raczyńskiego. Na pocz. XIX w. w Zielonejgórze istniał mały dwór wybudowany przez Augusta Kamprada. W 1824 r. Zielonagóra zostaje zakupiona przez Atanazego Raczyńskiego.W 1825 r. ustanowiono ordynację obrzycką.

W latach 1856-1857 miała miejsce rozbudowa pałacu przez Zygmunta Raczyńskiego, oraz wykonanie środkowego ryzalitu z neobarokowym wystrojem. Obiekt wówczas pełnił funkcję pałacu myśliwskiego, a siedziba ordynacji znajdowała się w Gaju Małym.

W latach 1870-1880 nastąpiła budowa oficyn oraz domu kierowcy. Przed 1910 r. powiększono pałac o część wschodnią z wieżą i zmieniono układu parku. W 1910 r. wybudowano bażanciarnie. W 1950 r. przeprowadzono przebudowa wnętrza oficyny wschodniej i zachodniej oraz pralni na cele mieszkalne i biurowe. W latach1956-1957 r. miał miejsce remont zespołu - dachy, kominy, częściowa wymiana stolarki

W 1975 r. odbył się remont wieży pałacowej. Od 1989 r. zespół stanowi własność Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Co więcej w tym samym roku powstał w nim Dom Pracy Twórczej. W latach 2007-2008 przeprowadzono kompleksowy remont pałacu oraz budynków gospodarczych

Opis

Obrzycko leży na północnym krańcu Wysoczyzny Poznańskiej. Odległe jest o 12 km od Szamotuł. Założenie rezydencjonalne z folwarkiem (nie ujętym w rej. zabytków) położone jest na wysokim brzegu rzeki Warty w pobliżu ujścia Samy, poza miastem, na dawnym przedmieściu zwanym Zielonagóra. Teren ten nazywany jest również Obrzycko-Zamek.

Zespół pałacowo-parkowy wraz z budynkami gospodarczymi zajmuje wschodnią część założenia, objęty dwoma jarami zachodnim i wschodnim, składa się z pałacu położonego na głównej osi założenia, zespołu 2 oficyn zachodnich, oficyny wschodniej, bażanciarni oraz położonego na południe od głównej bramy wjazdowej domu kierowcy. Pałac zbudowany w pobliżu skarpy rzecznej, poprzedzony jest wielkim dziedzińcem i oficynami. Zbudowany został na planie prostokąta z wysuniętą prostokątną sienią na osi, z pięcioboczną dobudówką od zachodu oraz zbudowaną na rzucie odwróconej litery „L” części wschodniej z wieżą. Piętrowy, tynkowany, podpiwniczony budynek o urozmaiconej bryle z dachem pokrytym łupkiem. Ryzalit kryty dachem mansardowym. Dekoracje portali pałacu wykonane ze stiuku. Elewacje w narożach boniowane, tympanon, w którego polu umieszczono ornament akantowy z herbem Nałęcz Raczyńskich i łacińskim napisem „Życie poświęcić prawdzie”, doczepiony do wysuniętej części tarasu. Herb ten również umieszczono na ratuszu obrzyckim w roku ustanowienia ordynacji obrzyckiej. W dolnej części dachu lukarny w trzech rodzajach. Wieża czterokondygnacyjna, do trzeciej kondygnacji boniowana, powyżej z pilastrami. Na hełmie wieży znajduje się sygnaturka, a poniżej dwa zegary, od północy - cyfrowy, od zachodu - słoneczny. Na osi pałacu na klombie ustawiono postument z siedzącą pełną postacią kobiecą z 1862 r. Podpis poniżej zatarty.

Wnętrze pałacu ma układ dwutraktowy z wielkim salonem na osi. W części pomieszczeń na parterze zachowały się fragmenty dekoracji sztukatorskich oraz boazerie.

Oficyny i dom kierowcy zbudowane zostały w tej samej stylistyce, dolna część ścian murowana z cegły, a górna w konstrukcji ryglowej. Ściany oraz wypełnienia rygla otynkowane i pomalowane na biało. Połacie tynku wyraźnie odbijają się od ciemnych elementów drewnianych. Oficyny zamykające z dwóch stron paradny dziedziniec to budynki na rzutach prostokątów, o prostopadłościennych bryłach. Zespół oficyn zachodnich wraz z budynkiem gospodarczym tworzą odrębne wewnętrzne podwórko. Bażanciarnia usytuowana ok. 100 m na północny-zachód od pałacu zbudowana na rzucie nieregularnego wieloboku. Obiekt zbudowano w konstrukcji mieszanej. Piwnice i parter z cegły, a piętro i gołębnik drewniane, szalowane pionowo, dach typu mansardowego, hełm wieżyczki cebulasty kryty blachą.

Zespół pałacowy położony jest w krajobrazowym parku o pow. 19 ha. Przypałacowa część parku przechodzi stopniowo w zagospodarowaną część parkowo-leśną, która łączy się ze skrajem Puszczy Noteckiej. Na rzucie nieregularnego wieloboku, park zachował układ z lat 1901-1910. Rozciąga się na silnie pofałdowanym terenie, ze znacznym spadkiem ku Warcie. Od strony rzeki został zabezpieczony tarasem i roślinnością. Przed pałacem znajduje się dziedziniec z kwietnikiem obsadzonym srebrzystymi świerkami i różami. Za oficynami dwa głębokie jary, którymi odprowadzany jest nadmiar wód opadowych do rzeki. Przerzucone zostały nad nimi dwa oryginalne stalowe mostki. W części zachodniej znajduje się widokowa polana z fontanną. Z tej strony park graniczy z częścią ogrodowo-szklarniową, za którą znajdują się zabudowania dawnego folwarku. W parku zachowana aleja lipowa. Od oficyny wschodniej przez mostek i park można dojść do mostu na rzece Warcie i do miasta Obrzycka. Wśród drzew dominują liściaste (50% drzewostanu) - lipy, klony, kasztanowce, robinie, dęby, olchy przy jarach oraz nad Wartą. W części leśnej parku przeważa sosna. Pierwotnie park ogrodzony był ceglanym murem. Obecnie zachowane jego fragmenty oraz brama w części wschodniej.

Obiekt dostępny dla zwiedzających po uzgodnieniu z właścicielami.

Oprac. Teresa Palacz, OT NID w Poznaniu, 14.11.2014 r.