Zachowane elementy stanowią jedyny ślad po typowym dla zakonów miejskich założeniu sakralnym lokowanym w obrębie historycznego średniowiecznego układu urbanistycznego.

Historia

Klasztor franciszkański w Obornikach prawdopodobnie założony został najwcześniej w 1259 r. z fundacji ks. Bolesława Pobożnego i jego żony Jolenty. W dyskursie historycznym rozważana jest również teza o dwukrotnym założeniu klasztoru, tzn. w latach 1252-1272, a następnie po upadku pierwszej fundacji - po raz drugi w 1292 r., kiedy to klasztor obornicki wzmiankowany jest na kapitule franciszkańskiej w Bytomiu. Bez względu na szczegółowe ustalenia obornicki klasztor należy do najwcześniej lokowanych zgromadzeń franciszkańskich w Polsce.

Pierwotny budynek klasztoru był zapewne drewniany. Zachowane późnobarokowe skrzydło klasztoru wzniesione zostało wraz z nowym kościołem w 1768 roku z cegły. W 1814 r. kościół został całkowicie zniszczony przez wojsko rosyjskie. Po kasacie klasztoru w 1820 r., budynek został przekazany gminie ewangelickiej i zamieniony na kaplicę protestancką. Po wzniesieniu w Obornikach w 1891 r. kościoła protestanckiego użytkowany był jako magazyn. Obecnie stanowi własność miasta Oborniki.

W 1993 r. budynek klasztoru uległ pożarowi, w wyniku którego całkowitemu zniszczeniu uległ dach wraz z konstrukcją jego więźby. Mimo późniejszych wielokrotnych nakazów Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków budynek nie został poddany remontowi ani pracom zabezpieczającym. Ostatnim czasie rozpatrywana jest jego odbudowa w kontekście realizacji planowanej w Obornikach nadwarciańskiej promenady.

Opis

Zachowane skrzydło klasztoru posadowione jest na prawym brzegu Warty, na południe od głównego rynku miasta. Budynek murowany z cegły, z użyciem kamienia polnego, tynkowany, wzniesiony na rzucie prostokąta, 2-kondygnacyjny i 9-osiowy, kryty był niegdyś dwuspadowym dachem, obecnie w wyniku pożaru, do którego doszło w 1993 r. całkowicie pozbawiony więźby dachowej. Otwory okienne posiadają kształt stojących prostokątów z widocznymi śladami przebudowy. Podziały wertykalne elewacji tworzą pilastry, ujmujące w ścianach wzdłużnych po dwie osie, na narożach budynku zdwojone pilastry. Podziały horyzontalne tworzą gzymsy wieńczące i kordonowy na ścianie szczytowej. Jeden z zachowanych szczytów, z zamurowanym okulusem, przedstawia barokowy kształt, drugi jest w górnej partii znacznie uszkodzony.

Oprac. Tomasz Łuczak, 31.10.2014 r.