budynek bramny - Zabytek.pl
Adres
Nowy Waliszów
Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. kłodzki, gm. Bystrzyca Kłodzka - obszar wiejski
Historia
Budynki bramne zachowane przy kościołach na Ziemi Kłodzkiej znane z lat około 1658-1800. Rozwiązywane w trojaki sposób. To niewielkie budynki z mniej lub bardziej okazałymi fasadami, jak np. późnogotycki budynek bramny przy kościele w Starej Łomnicy przebudowany w końcu XVII w. czy budynki bramne w linii muru inkastelowanego cmentarza w Gorzanowie (1658). Najczęściej stosowany na Ziemi Kłodzkiej drugi typ budynku bramnego, jednokondygnacjowego, z przejazdem bramnym i z towarzyszącą lokalnością, mieszkaniem kościelnego, kostnicą lub kaplicą. I trzeci typ budynku bramnego, rzadszy, wieżowy. Na Ziemi Kłodzkiej cztery takie budynki bramne: przy kościołach w Szalejowie Górnym, Jaszkowej Górnej, Nowym Waliszowie i w Raszkowie, ten ostatni służący także jako dzwonnica. Wieżowy budynek bramny przy kościele filialnym w Nowym Waliszowie zbudowany w 1723 r. w pd. odcinku muru cmentarnego. W przyziemiu założony przejazd, na piętrze — sklepiona izba, zapewne mieszkalna, przeznaczona może dla kościelnego. Dzięki swej bryle budynek bramny nie tylko okazalszą oprawą głównego wejścia na cmentarz, ale też — pewnego rodzaju zastępnikiem wieży kościelnej. Może pierwotnie zwieńczony hełmem. Obecnie utrzymany w bardzo prostych formach będących wynikiem przebudów w XIX w. i w 1 poł. XX stulecia. Cechy baroku widoczne w formach wykroju łuków otworów i w formach sklepienia kolebkowego z lunetami.
Opis
Budynek bramny wzniesiony w pd. odcinku muru cmentarnego. Murowany z kamienia, tynkowany, na planie kwadratu dwukondygnacjowy, nakryty dachem namiotowym. Elewacje jednoosiowe. Elewacja frontowa, pd. i tylna pn. z bramami w przyziemiu zamkniętymi łukiem pełnym. Prostokątne okna otwory w partii piętra bez obramień. W elewacji frontowej i częściowo w bocznych nad przyziemiem pasowy gzyms. Budynek w całości zwieńczony gzymsem koronującym. W elewacji bocznej, wschodniej, przebity na poziomie piętra prostokątny otwór wejściowy poprzedzonym kamiennymi, jednobiegowymi schodami wzdłuż muru cmentarnego. Przejazd bramny i izba na piętrze nakryte sklepieniami kolebkowymi z lunetami.
Zabytek dostępny przez cały rok.
oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 29-12-2015 r.
Rodzaj: budynek bramny
Styl architektoniczny: barokowy
Materiał budowy:
kamienne
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.76252, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.91688