Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

dworzec kolejowy - Zabytek.pl

dworzec kolejowy


infrastruktura kolejowa pocz. XX w. Nowy Sącz

Adres
Nowy Sącz, Kolejowa 15

Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. Nowy Sącz, gm. Nowy Sącz

Ważny zabytek techniki, związany z koleją, będącą w XIX wieku, zwłaszcza dla obszarów górskich, rzeczywistym „oknem na świat”.

Połączenia kolejowe otwierały dostęp do rynków, ułatwiały import, rozszerzały cywilizacyjny horyzont. Dworce kolejowe traktowano jak świątynie techniki, starając im się nadać, jak m.in. w Nowym Sączu, prawdziwie majestatyczną postać.

Historia

Dworzec Kolejowy w Nowym Sączu prezentuje charakterystyczny, łatwy do rozróżnienia styl, będący swoistym wyznacznikiem zasięgu terytorialnego Cesarstwa Austro-Węgierskiego. Projekty dworców kolejowych akceptowała wiedeńska Dyrekcja Kolei, a ich forma uzależniona była od rangi miasta czy węzła kolejowego. Pierwsza linia kolejowa (Tarnów - Leluchów) przecięła Nowy Sącz w 1876 r. W 1883 r. zbudowano połączenie z Chabówką i miasto stało się węzłem kolejowym. Pierwszy dworzec kolejowy powstał w Nowym Sączu w latach 70. XIX w. i był skromnym jednopiętrowym budynkiem z przybudówkami po bokach. Podobne zbudowano w Ptaszkowej, Bobowej i Ciężkowicach. Obecny powstał w latach 1908-1909 (data na fasadzie budynku, pod zegarem). Rada Miejska zakupiła (1904) na ten cel grunt wywłaszczony za jej pieniądze i przedłożyła stosowny elaborat opracowany przez inż. Kazimierza Górskiego. Niezbędnej pomocy udzielił minister skarbu w Wiedniu Leon Biliński. Dworzec został uszkodzony 1 IX 1939 r. w wyniku niemieckiego bombardowania. W latach 70. XX w. wnętrza dworca przebudowano, zacierając pierwotny układ i stylistykę. Powiększono liczbę kas, zmieniono położenie kiosków z gazetami i książkami, na piętrowej galerii utworzono poczekalnię. Posadzkę, lady parteru i nie istniejącą poprzednio antresolę wyłożono granitami ze Strzegomia, marmurami z Morawicy i sjenitami z Kośmina. Strop podświetlono świetlówkami. Część architektoniczno-konstrukcyjną zaprojektował Maciej Hyła z Biura Projektów Kolejowych z Krakowa, a wystrój plastyczny wnętrz - Pracownia Sztuk Plastycznych w Krakowie prowadzona przez Krystynę Skrzypek-Gaweł. Prace wymusiła wichura, która zerwała dach dworca. W latach 2013-2014 przeszedł gruntowną restaurację.

Opis

Dworzec kolejowy - wzniesiony według ujednoliconego projektu austriackich władz kolejowych, jest okazałym, choć parterowym gmachem o powierzchnia 3700 m kw. (w tym 2400 m powierzchni użytkowej). W trójpawilonowej bryle wyróżnia się środkowy ryzalit, nakryty łamanym dachem, oraz sztukateryjna dekoracja fasady, motywami nawiązująca do tematyki kolejowej. Od strony peronów zachowało się pulpitowe zadaszenie wsparte na ozdobnych, żeliwnych słupach (podobne rozwiązanie znajdujemy na wszystkich starych dworcach w regionie). Wnętrze zdobią obrazy na autorstwa Edmunda Ciećkiewicza, sądeckiego artysty, ucznia Jacka Malczewskiego (wróciły na swe pierwotne miejsce po remoncie dworca, w 2014). Pejzaże Beskidów, Pienin i Tatr, namalowano z myślą o dworcu nowosądeckim. Tablica znajdująca się w holu dworca upamiętnia Sądecczan wywiezionych przez okupantów podczas II wojny, a pomnik przed dworcem, dzieło A. Janczego, codzienny trud kolejarzy. Dworzec PKP jest architektonicznym zamknięciem biegnących ku niemu w linii prostej Alei Wolności i Stefana Batorego. Z zespołem dworca związany jest ceglasty, wysoki budynek, w którym znajduje się obecnie poczta i biura kolejowe. W założeniach projektanta miał to być dom mieszkalny dla pracowników stacji kolejowej. Obok dworca kolejowego urządzono również w 1896 park zw. kolejowym, z ławkami i drzewami dla odpoczynku pasażerów.

Obiekt (strefa dla pasażerów) dostępny bez ograniczeń.

Oprac. Roman Marcinek, OT NID w Krakowie, 20.03.2015 r.

Rodzaj: infrastruktura kolejowa

Styl architektoniczny: secesyjny

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BK.203466, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_BK.378113