Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

grodzisko, st. 1 - Zabytek.pl

Adres
Nowy Majdan

Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. chełmski, gm. Wojsławice

Grodzisko należy do nielicznych zachowanych tego typu obiektów w regionie, z podwójnym systemem wałów obronnych, dość dobrze widocznych w terenie.

Stanowi cenne źródło do poznania budownictwa grodowego z okresu wczesnego średniowiecza na Lubelszczyźnie.

Usytuowanie i opis obiektu

Grodzisko o lokalnej nazwie „Zamczysko“ lub „Pohulanka“, położone jest w zachodniej części wsi, na cyplu lessowym, którego wysokość od podstawy doliny wynosi ponad 30 m. Cypel od pasma wzgórz oddzielony jest głębokimi jarami. U podstawy cypla, od strony północnej biją źródła dające początek małemu bezimiennemu strumykowi.

Grodzisko zajmuje obszar ok. 0,70 ha. ha. Posiada dwa wały ziemne, oddzielone od siebie głęboką, dość dobrze zachowaną fosą. Wał wewnętrzny w kształcie owalnym tworzy zamkniętą linię o średnicy ok. 50 m. Zachowana szerokość wału wynosi 5-7 m, wysokość względem poziomu majdanu od 0.70 m w części południowej i zachodniej do 1,90 m w części północnej i wschodniej. Wał otoczony jest fosą o szerokości ok.5 m i głębokości od 1 m do 2,50 m. Zewnętrzny wał ziemny obiektu nie tworzy zamkniętego pierścienia, jest otwarty od strony południowej, co przypuszczalnie wynika z istnienia w tym miejscu stromej skarpy jako naturalnej obrony. Zachowana wysokość wału zewnętrznego wynosi ok.0,50 m, szerokość ok. 5 m. Odległość między wałami wynosi 3-5 m w części północnej, 10 m w części zachodniej i 30 m na odcinku północno - wschodnim. Majdan grodziska opada w kierunku północno - zachodnim, a jego powierzchnia liczy ok. 0.13 ha. Na podstawie obserwacji wzajemnego ułożenia wałów, obniżenia wału wewnętrznego i spłycenia fosy od strony wschodniej można wnioskować, że od tej strony grodziska istniał wjazd do grodu. Obecnie teren grodziska jest nieużytkiem porośniętym trawą, skupiskami krzewów i nielicznymi drzewami.

Historia

W oparciu o wyniki badań archeologicznych można przyjąć, że gród funkcjonował w okresie wczesnego średniowiecza od VIII do końca X wieku i miał przypuszczalnie charakter refugialny. Został zbudowany na terenie starszego osadnictwa neolitycznego.

W źródłach archiwalnych brak jest informacji na temat grodziska w Majdanie Nowym. Do literatury grodzisko zostało wprowadzone w 1958 r. przez Stanisława Skibińskiego.

Stan i wyniki badań

Badania wykopaliskowe na obiekcie przeprowadziła w latach 1977-78 Urszula Ruszkowska. Dokumentację na podstawie materiałów z badań U. Ruszkowskiej wykonał Jerzy Cichomski.

W czasie prac wykopaliskowych w 1977 r. założono 8 wykopów badawczych o łącznej powierzchni 224,5 m2, natomiast w sezonie 1978 r. eksplorowano 3 wykopy badawcze o łącznej powierzchni 130,25 m2.

Badania wykopaliskowe na grodzisku prowadzili również w 1985 r. Andrzej Bronicki i Sławomir Kadrow. W trakcie prac założono 4 kolejne wykopy badawcze o łącznej powierzchni 90 m2, w celu kontynuacji dotychczasowych badań grodziska (uchwycenia skraju zewnętrznego półksiężyca wału i fosy grodziska) oraz rozpoznania wschodniej części osady neolitycznej. Badania powierzchniowe w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski przeprowadzili w 1997 r. Teresa Mazurek i Józef Niedźwiedź.

W trakcie badań wykopaliskowych, w największym założonym wykopie badawczym (nr I) o dł. 42 m, który przecinał grodzisko biegnąc od środka majdanu w kierunku północnym przez wał wewnętrzny, międzywale i wał zewnętrzny, zarejestrowano pierwotną różnicę poziomów między dnem fosy a wałami zewnętrznym i wewnętrznym wynoszącą ponad 1 m. Odkryto w wale wewnętrznym ślady spalonych konstrukcji drewnianych, a w jego zewnętrznej części dużą ilość kamieni polnych (z płaszcza wału?). W wykopie II, usytuowanym na terenie wschodniej części międzywala odsłonięto jamy neolityczne. W wykopach III-VIII założonych we wschodniej części grodziska (wykopy VI-VIII poza wałem zewnętrznym) zarejestrowano jedynie luźny materiał zabytkowy: ułamki naczyń glinianych i przedmioty metalowe. W wykopie IX założonym na terenie wschodniego międzywala odsłonięto kolejne obiekty neolityczne (jamy gospodarcze). W wykopie X, realizowanym na terenie wału wewnętrznego i fosy, odkryto ślady dawnego wjazdu do grodu o szer. ok. 4-6 m, pozostałości drewniano-kamiennych konstrukcji zabezpieczających wjazd oraz przypuszczalne ślady drewnianych wrót osadzonych w kamiennym zakończeniu przyczółka wału.

Badania z 1985 r. w wykopie założonym w poprzek zewnętrznego wału i fosy na południowym skłonie wzgórza ujawniły drewnianą konstrukcję w szczycie wału oraz fosę w kształcie litery V, której pierwotna szerokość wynosiła ok. 100 cm, głębokość ok. 170 cm. W dwóch następnych wykopach, założonych we wschodniej części międzywala udało się zarejestrować cztery jamy neolityczne o charakterze gospodarczym oraz materiał ruchomy z warstwy, datowany na okres epoki brązu. Ostatni wykop, założony na majdanie grodziska odsłonił w całości jamę neolityczną, zarejestrowaną w trakcie poprzednich sezonów wykopaliskowych.

W czasie kilkuletnich badań nie zarejestrowano żadnych śladów stałej zabudowy na terenie majdanu z okresu wczesnego średniowiecza. Materiał zabytkowy stanowią głównie fragmenty naczyń glinianych datowanych na VIII- X w. Na podstawie braku stałej zabudowy majdanu grodziska i nikłej miąższości warstwy kulturowej w jego obrębie oraz niewielkiej ilości zabytków ruchomych zebranych w trakcie badań, badacze wstępnie określają, że obiekt mógł mieć charakter refugialny (schronieniowy) i był wykorzystywany okresowo tylko w czasie zagrożenia.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Ewa Prusicka, OT NID w Lublinie, 04-11-2015 r.

Rodzaj: grodzisko

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_A_06_AR.1570, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_06_AR.2083443