Historia

Wiatrak został wzniesiony w 1858 roku. Pożar na początku lat 70. XX wieku zniszczył głowicę, którą wymieniono na nową na początku lat 80. XX stulecia.

Opis

Wiatrak zajmuje wnętrze niewielkiej działki w północnej części miasta Nowe. Murowany z cegły pełnej palonej na zaprawie wapienno-cementowej, na zewnątrz nieotynkowany, wewnątrz ściany częściowo kamienne, otynkowane. Na planie koła. Dach stanowi kopulasta głowica (pierwotnie obracana), zajmująca dwie trzecie długości kalenicy po stronie południowej. Niewielki dwuspadowy daszek drewniany obity długimi listwami. Sklepienia drewniane w konstrukcji belkowej, pokrytej deskami prostopadle do belek. Schody drewniane jednobiegowe. Okna krosnowe, drewniane, pojedyncze, jednoskrzydłowe, w otworach zwieńczonych łukiem pełnym. Drzwi główne zwieńczone łukiem odcinkowym, współczesne, ramowo-płycinowe. Elewacja południowa z wejściem głównym w strefie parteru. Otwór poprzedzony ceglanym portalem wystającym przed lico muru. Wejście o łuku odcinkowym, wysklepek zwieńczony kapinosem z rolki. Powyżej powiększenie architrawu z gzymsem o dwóch warstwach cegieł, wspartego od dołu małymi kostkowymi konsolkami z profilowanej cegły. Nad gzymsem ozdobny krenelaż z daszkiem wieńczącym portal. Otwory okienne pierwszego i drugiego piętra ujęte ceglanymi opaskami, zamkniętymi trójkątnie daszkiem. Okna od dołu podkreślone ceglanym parapetem. Elewacja północna analogiczna do południowej, w strefie parteru dobudowana współcześnie przybudówka na rzucie prostokąta. Nad drugim piętrem, powyżej ceglanego muru, płaskie ścięcie ściany północnej z prostokątnym oknem. Elewacje wschodnia i zachodnia z analogicznymi do elewacji południowej otworami okiennymi. Wszystkie elewacje osadzone na niskim ceglanym cokole. Strefy parteru i pierwszego piętra oddzielone na całym obwodzie gzymsem wystającym lekko poza lico muru. Z pierwotnego wyposażenia zachował się układ metalowej prowadnicy z kółkami, przymocowanej do ob. zablokowanej głowicy obrotowej. Główny wał ze skrzydłami zrekonstruowany.

Dostęp do zabytku ograniczony. Własność prywatna - obiekt wykorzystywany w celach gastronomicznych.

Oprac. Kamila Witkowska, OT NID w Toruniu, 08.09.2014 r.