Typ ten był szeroko rozpowszechniony w 2. poł. XIX w. na terenach obwodu białostockiego.

Historia

Parafia unicka Narodzenia NMP w Nowej Woli została ufundowana w 1743 r. przez Annę Radziwiłłową. Na początku XIX stulecia kolatorem cerkwi był Michał hr. Dziekański, właściciel pobliskiego Hieronimowa. W 1839 r. parafia przyjęła prawosławie. Być może w tym okresie zmieniono wezwanie cerkwi na św. Michała Archanioła. Ze względu na nieduże rozmiary i zły stan zachowania świątyni, w 1906 r. położono kamień węgielny pod budowę nowej cerkwi pw. Narodzenia św. Jana Chrzciciela. W 1908 r. nastąpiła jej konsekracja. Stara cerkiew wraz z plebanią spłonęły w 1915 roku. W latach 1949 i 1960 przeprowadzono remonty świątyni. W 1991 r. miał miejsce kapitalny remont cerkwi w obrębie konstrukcji ścian i dachu, przeprowadzono tez odgrzybianie i malowanie ścian wew. i zewnątrz.

Opis

Cerkiew usytuowana w centrum wsi, przy skrzyżowaniu dróg Michałowo - Suszcza i Hieronimowo - Juszkowy Gród, na cmentarzu ogrodzonym kamiennym murem z trójprzelotową bramą. Prezbiterium skierowana na południowy-wschód. Styl: tzw. rosyjsko-bizantyński.

Trójdzielna, złożona z nawy na rzucie krzyża łacińskiego, trójbocznie zamkniętego prezbiterium oflankowanego dwoma pomieszczeniami pomocniczymi i kruchty na rzucie prostopadle usytuowanego prostokąta zwieńczonej dzwonnicą - czworobocznej w dolnej i ośmiobocznej w górnej kondygnacji. Przed wejściem głównym i wejściami bocznymi w nawie ganki wsparte na kolumienkach. Nad częścią centralną nawy ośmioboczny bęben o ścianach zamkniętych trójkątnymi szczytami zwieńczony latarnią z cebulastą kopułą. Prezbiterium nakryte dachem pięciopołaciowym z kopułką, pomieszczenia pomocnicze dachami pulpitowymi, poszczególne części nawy, ganki i kruchta - dwuspadowymi, hełm dzwonnicy ostrosłupowy z kopułką. Drewniana, w konstrukcji zrębowej, na kamiennej podmurówce. Dachy kryte blachą. Szalowana wew. i zewn. Okna wielokwaterowe. Podłogi i stropy drewniane. Elewacje szalowane do wysokości okien w jodełkę, wyżej poziomo. Szczyty odeskowane pionowo, końce desek zaokrąglone. Węgły odeskowane, gzymsy podokienne listwowe. Wiatrownice wycinane w ząbki. Okna w opaskach, z nadokiennikami wycinanymi w ząbki; w dolnej partii ścian prostokątne, w bębnie i szczytach zakończone trójkątnie. Ganki zdobione ażurowymi dekoracjami. Ścianki najwyższej kondygnacji dzwonnicy ujęte filarkami.

Wnętrze: część centralna nawy wydzielona parawanowymi ściankami na podwójnych kolumienkach, przekryta pozorną ośmiopołaciową kopułą na żaglach, doświetloną latarnią. Pozostałe części cerkwi przekryte stropami płaskimi. Prezbiterium oddzielone ikonostasem. Z kruchty wydzielone dwa pomieszczenia pomocnicze; w jej drugiej kondygnacji chór muzyczny. Wyposażenie z pocz. XX w.: drewniany neobarokowy ikonostas i cztery kiwoty.

Obiekt dostępny dla zwiedzającyh.

Oprac. Grażyna Rogala, OT NID w Białymstoku, 18.12.2014 r.