A wystrój i wyposażenie wnętrza kościoła mają wybitne wartości artystyczne. Są dziełem znanych artystów czynnych na Ziemi Kłodzkiej w 2. poł. XVIII w.

Historia

Nowa Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w r. 1358, a w XV w. rozwijany tu kult Św. Barbary. Przed r. 1560 zbudowany kościół pw. Św. Małgorzaty, użytkowany w czasie reformacji przez ewangelików. Po 1620 r. przejęty przez katolików. W 1640 r. na jego miejscu zbudowany murowany kościół pw. Wniebowzięcia NMP i Św. Barbary. W końcu XVII w. planowane stworzenie w Nowej Wsi sanktuarium maryjnego. Projekt nowego kościoła wykonany w 1702 r. przez północnowłoskiego architekta Jacopo Carove. Kościół wzniesiony jako dwuwieżowy, o skali kościoła miejskiego, utrzymany w stylu schyłkowego wczesnego baroku, z atektoniczną artykulacją, podkreśleniem wertykalizmu oraz z dominacją płaszczyzn ścian. Budowa przerwana w 1714 r., gdy prezbiterium już pod dachem, a mury korpusu nawowego podciągnięte do wysokości dachu. Kończona w latach 1742-1751 dzięki inicjatywie roztockiego proboszcza i architekta-amatora Antona Lengfelda. Kontynuowana wówczas budowa fasady, zbudowane sklepienia i dach z sygnaturką. Czynni: mistrz budowlany Rotter z okolic Kralików i cieśla Joseph Knietig z Wilkanowa. Ponadto wykonane architektoniczne i dekoracyjne sztukaterie wnętrza, i od końca lat 50. XVIII w. do r. 1761 — polichrmia (malarz Joseph Bartsch z Wilkanowa). Wystrój wnętrza kościoła wykonany w stylu łączącym elementy baroku wczesnego i dojrzałego. W związku wojnami śląskimi i powstaniem sanktuarium maryjnego w Międzygórzu kościół w Nowej Wsi wyłącznie kościołem fil. ze świętem patronalnym. W latach 1804-1805 wymurowany drewniany szczyt fasady, wyremontowany dach, rozebrana sygnaturka i zbudowane górne kondygnacje wież. Prace prowadzone przez budowniczego Althannów Franza Knappe z Międzylesia. W 1858 r. odnowiona fasada kościoła, ok. poł. XIX w. — polichromia, a w 1892 r. — wieże. Kosciół remontowany w r. 1934 i w latach 1962-2000.

Opis

Kościół w Nowej Wsi zlokalizowany na stoku Góry Owczej w Masywie Śnieżnika. Orientowany, murowany z kamienia i cegły, tynkowany. Wzniesiony w układzie centralno-krzyżowym. Trójbocznie zamknięte prezbiterium (w systemie emporowo-bazylikowym) węższe od korpusu nawowego, nakryte wraz z nim jednym dachem. Korpus nawowy (w systemie ścienno-filarowym) na planie krzyża łacińskiego, czteroprzęsłowy, ze skrzyżowaniem. Pseudotransept utworzony z dwóch niższych kaplic Matki Boskiej Bolesnej i Św. Barbary otwartych ku nawie wysokimi arkadami. Kaplice te skomunikowane z dwoma szeregami płytkich kaplic dobudowanymi do nawy, nad którymi empory. Fasada dwuwieżowa z sześciokondygnacjowymi wieżami z cebulastymi hełmami. Dzielona wiązkami pilastrów z impostami. W osi fasady portal o łuku pełnym, z wiązkami lizen i przerwanym naczółkiem segmentowym. Elewacje kościoła z oknami termalnymi, rozczłonkowane podziałem ramowym. Wnętrze kościoła z artykulacją. Prezbiterium i nawa nakryte sklepieniami kolebkowymi z gurtami i lunetami, obie kaplice — sklepieniami konchowymi z lunetami, a boczne kaplice i empory — sklepieniami kolebkowymi z lunetami. Balustrady loży patronackiej, oratorium, empor oraz chóru muzycznego pełne, z balaskami. Wnętrze kościoła zdobione polichromią, w prezbiterium odnoszącą się do dogmatu o Niepokalanym Poczęciu NMP (Immaculata, wezwania litanii loretańskiej), a na sklepieniu nawy ilustrującą Życie Marii z zaakcentowaniem Wniebowzięcia. Na sklepieniu kaplicy Matki Boskiej Bolesnej przedstawione Spotkanie Marii z Chrystusem niosącym krzyż, a na sklepieniu kaplicy Św. Barbary — jej męczeństwo i apoteoza. Płyciny na gurtach i podłuczach arkad zdobione polichromią ornamentalną. Wyposażenie kościoła złożone z obiektów głównie w stylu późnobarokowo-rokokowym, niekiedy z elementami neosklasycyzmu, wykonanych m.in. przez stolarzy Josepha Beschornera z Międzylesia, Georga Scharfa z Kralików, rzeźbiarza Michaela Ignatza Klahra oraz przez malarzy Moschnera i Karla Schara ze Stronia. Są to: architektoniczny ołtarz główny (1793), dwa ołtarze w kaplicach (1792), ambona balkonowa (1794), cztery konfesjonały (1799). Ponadto w kościele dwa ołtarze boczne z pocz. XIX w. i dwa z 2 poł. XIX w., w stylu historyzmu, barokowe, kamienne balaski z końca XVIII w., dwa barokowe konfesjonały z 3 ćw. XVIII w. z kościoła w Roztokach i oryginalna stolarka drzwiowa.

Zabytek dostępny przez cały rok, możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 27-10-2015 r.