Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

maszynownia szybu Lech pola Piast KWK Nowa Ruda - Zabytek.pl

maszynownia szybu Lech pola Piast KWK Nowa Ruda


architektura przemysłowa 1890 r. Nowa Ruda

Adres
Nowa Ruda

Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. kłodzki, gm. Nowa Ruda (gm. miejska)

Historyzujący budynek maszynowni z końca XIX w, który zachował wszystkie komponenty wystroju architektonicznego, nie uległ zasadniczym przebudowom i zachował walor autentyczności.

Historia

Kopalnia stanowiła własność rodziny Magnisów z Bożkowa. Szyb "Lech" (niem. „Wetterschacht“) zgłębiono w 1868 r., wznosząc nad nim murowaną wieżę szybową typu Malakow, a obok maszynownię, wyposażoną w parową maszynę wyciągową. Po pogłębieniu szybu w 1890 r. wprowadzono mocniejszą maszyną wyciągową, dla której zbudowano nową maszynownię, zachowaną w pierwotnej formie do dzisiaj. Powiększono również infrastrukturę na powierzchni. Powstała nowa kompresorownia, warsztaty mechaniczne i kotłownia. W latach 1910-1942 rozbudowano funkcje wentylacyjne szybu. Proces ten kontynuowano w latach powojennych. Po 1945 r. szyb "Lech" pełnił funkcję zjazdową, pomocniczą wydobywczą oraz wentylacyjną wdechową dla pola "Piast". Maszynownię w latach 70. XX w. wyposażono w napęd elektryczny. W 1975 r. rozbudowano wentylatorownię, budując dwa wentylatory wysokiej wydajności.

W związku z zaprzestaniem eksploatacji węgla w latach 90. XX w., kopalnia została unieruchomiona i fizycznie zlikwidowana. Ostatni wagonik z węglem wydobyto na powierzchnię 15.09.1994 r. Opracowanie muzeum pozwoliło przetrwać fragmentowi zabudowy skupionemu wokół szybu „Lech”.

Opis

Maszynownia szybu „Lech” znajduje się na polu „Piast” dawnej Kopalni Węgla Kamiennego „Nowa Ruda”. Kopalnię tą charakteryzowało wydobycie: oprócz węgla kamiennego eksploatowano tu również łupek, stosowany do produkcji materiałów ogniotrwałych. Stąd dawna nazwa zakładu: Gewerkschaft Kohlen und Thonwerke Neurode. Prażalnię łupka tworzył unikatowy zespół pieców szybowych, obecnie nie zachowanych. Podobny los spotkał pod koniec lat 90. XX w. cały kompleks zabudowy wraz z szybami „Piast I” i „Piast II”, wypełniający dzisiejszy pusty plac przy przystanku kolejowym Nowa Ruda Przedmieście.

W skład zespołu szybu "Lech" wchodzą: wieża szybowa z 1890 r., zmodernizowana w 1975 r. maszynownia szybu powstała w 1890 r. (pierwotnie wyposażona w parowy wyciąg szybowy, a od 1975 r. elektryczny); hale: kompresorów, wentylatorów i warsztatu mechanicznego. Ponadto na terenie zespołu znajduje się budynek administracji kopalni z 1874 r., kotłowni z 1897 r. oraz sztolnia, w której zorganizowana jest podziemna trasa turystyczna, stanowiąca główną atrakcję Muzeum.

Budynek maszynowni operuje formami historycznymi, będąc reprezentatywnym dla architektury górniczej przełomu XIX/XX wieku. Wzniesiony jest u podnóża skarpy, w wyniku czego od południa jest jednokondygnacyjny, a z pozostałych stron dwukondygnacyjny. Bryła prostopadłościenna, założona na rzucie prostokąta, podpiwniczona, posadowiona na kamiennym niewysokim cokole, nakryta dachem dwuspadowym o małym kącie nachylenia połaci. Budynek wzniesiony z cegły, o elewacjach licowanych klinkierem, ma typowy dla czasu powstania detal architektoniczny: lizeny, gzymsy, nadproża w formie łuków pełnych, parapety. Uporządkowaną kompozycję wszystkich elewacji uzyskano poprzez wprowadzenie regularnie rozmieszczonych, wysokich otworów okiennych zamkniętych łukiem pełnym i okulusów w szczytach. Symetrię elewacji podkreślono podziałami lizenowymi. Otwory okienne uzyskały jednolitą metalową ślusarkę o regularnym podziale kwaterowym. W jednoprzestrzennym wnętrzu znajdowała się parowa maszyna wyciągowa, zastąpiona w 1975 r. elektryczną.

Maszynownia, wraz z kompresorownią i wieżą szybową, stanowią część ekspozycji Podziemnej Trasy Turystycznej „Kopalnia Węgla” w Nowej Rudzie: ul. Obozowa 4, 57-401 Nowa Ruda

kopalnia-muzeum.pl

kontakt@kopalnia-muzeum.pl

74 872 79 11

Otwarte codziennie od 9.00 do 16.00, ostatnie wejście o 15.00.

Oprac. Krzysztof Czartoryski, OT NID we Wrocławiu, 13.12.2017 r.

Rodzaj: architektura przemysłowa

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.81960, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.97023