Historia

Rządcówkę wzniesiono (wraz z innymi budynkami zespołu folwarcznego) w 1843 r., na miejscu dawnych zabudowań gospodarczych (drewnianych oficyn, spichrza i stajni), które zostały zniszczone podczas pożaru w 1841 roku. Fundatorami tych obiektów byli mieszczanie nieszawscy oraz kler diecezjalny. Dodatkowo, dzięki licznym nadaniom ziemskim, nastąpił szybki rozkwit zaplecza gospodarczego klasztoru w XIX wieku.

W wyniku kasaty zakonów w Królestwie Kongresowym po 1864 r., nastąpiła parcelacja ziemi ornej oraz przydział budynków poklasztornych garnizonowi wojsk rosyjskich. W okresie międzywojennym w budynkach dawnego folwarku klasztornego zorganizowano ochronkę i szkołę podstawową (elementarną). Po II wojnie światowej adaptowano je na sale wykładowe dla Gimnazjum Ogólnokształcącego w Nieszawie im. St. Noakowskiego.

Opis

Usytuowany w południowej części miasta, przy ul. 3 Maja, w bliskim sąsiedztwie skarpy wiślanej, niedaleko na zachód od klasztoru oo. Franciszkanów. Na wygrodzonej działce, wraz z innymi budynkami folwarcznymi, okala prostokątny, wewnętrzny dziedziniec.

Neorenesansowy, wzniesiony na rzucie prostokąta, z dwoma ryzalitami od strony dziedzińca. Ryzalit ulokowany od strony południowej jest powiększony o jeden trakt. Zwrócony elewacją frontową ku zachodowi. Parterowy, z piętrową facjatą na osi, przykryty dachem czterospadowym. Nad ryzalitami i piętrem linia kalenicy przebiega prostopadle do korpusu. Do budynku prowadzą trzy wejścia od strony dziedzińca w osiach.

Wzniesiony na fundamencie z ciosów granitowych. Murowany z cegieł pełnych, ceramicznych, łączonych na zaprawę wapienną. Obustronnie otynkowany. Dach o konstrukcji płatwiowo-jętkowej, przerywany obustronnym szczytem facjaty. Kryty dachówką ceramiczną. Budynek jest częściowo podpiwniczony. Do piwnicy prowadzi zewnętrzne zejście pod gankiem, w szczycie północnego ryzalitu. Stolarka okienna jest nietypowa, ościeżnicowa, dwu- i trójskrzydłowa. Drzwiowa - jednoskrzydłowa, ramowo-płycinowa, futrynowa.

Fasada obecnie jest dziewięcioosiowa (pierwotnie ośmioosiowa), z dwuosiową częścią środkową, która została wyodrębniona z bryły budynku przez nieznaczne wysunięcie w parterze i zwieńczenie facjaty (dwuosiowa, zamknięta trójkątnym szczytem). Dekoracyjność tego komponentu podkreśla poziome boniowanie. W zwieńczeniu ścian podokapowe gzymsy, wyraźnie wysunięte nad skrzydłami bocznymi. Na piętrze, w ścianie tarczowej, pod wyodrębnionym profilowanymi krawędziami trójkątnym szczytem, znajdują się dwa otwory okienne, z odcinkami gzymsu nad nimi. Otwór drzwiowy części środkowej usytuowany jest na jej lewej osi, od strony dziedzińca na osi środkowej. Wnęka ta zamknięta jest łukiem odcinkowym. W ścianach zamknięć ryzalitów wejścia poprzedzone są gankami z odśrodkowym, bocznym biegiem schodów. Otwory okienne znajdują się na każdej z osi przyziemia. Po stronie podwórza, nad gzymsem pierwszej kondygnacji są dwa otwory - lustrzane do elewacji frontowej. W ścianie tympanonu jest otwór okienny, półkolisty.

Układ korpusu jest jednotraktowy, przekształcony, z sienią pośrodku (pierwotnie przejazdową) ze sklepieniem krzyżowym (od strony dziedzińca) i kolebkowym z lunetami nieco przesuniętym z osi (od strony fasady frontowej). Trójpodziałowy układ wnętrz z osobnymi wejściami.

Dostęp do zabytku ograniczony. Pustostan - obiekt dostępny z zewnątrz.

Oprac. Mateusz Załuska, OT NID w Toruniu, 26-11-2015 r.