Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

ruina spichlerza - Zabytek.pl

ruina spichlerza


budynek gospodarczy 1. poł. XIX w. Moroczyn

Adres
Moroczyn

Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. hrubieszowski, gm. Hrubieszów

Przykład spichlerza dworskiego z XVIII/XIX w.(obecnie w stanie ruiny), który ze względu na położenie w bliskim sąsiedztwie dworu stanowi istotny element kompozycyjny założenia rezydencjonalnego i jest jednocześnie jedynym budynkiem gospodarczym, jaki zachował się z niegdyś licznej zabudowy folwarcznej.

Historia

Pierwsza wzmianka na temat wsi Moroczyn pochodzi z 1472 r. W 1578 r. odnotowany jest Feliks Tarnowski, w XVIII w. była to własność Siekierzyńskich. Prawdopodobnie przez cały XVIII w. w Moroczynie funkcjonował jedynie folwark. Być może właśnie na jego terenie, jeszcze u schyłku XVIII w., powstał zachowany do naszych czasów spichlerz. Sytuacja własnościowa dóbr była nieustabilizowana do 1846 r., gdy majątek objęła Maria z Czarnockich Chrzanowska, zamężna najpierw za Wincentym Chrzanowskim h. Poraj, a następnie za Franciszkiem Starzeńskim h. Lis. Zapewne wówczas, prawdopodobnie od podstaw, wzniesiono późnoklasycystyczny dwór, usytuowany na terenie wcześniejszego folwarku, w pobliżu istniejącego tu spichlerza. 

Kolejnym właścicielem dóbr był Edward Chrzanowski żonaty z Marią z Kicińskich. Z jego inicjatywy przebudowany został na przełomie XIX i XX w. dwór, natomiast spichlerz przetrwał w niezmienionym stanie do czasów powojennych.

W 1922 r. Moroczyn odziedziczył syn Edwarda Wincenty (zm. 1944), żonaty najpierw z Marią z Koziełł-Poklewskich, następnie z Izabellą z Czeczów – matką wybitnego historyka sztuki prof. Tadeusza Chrzanowskiego (zm. 2006), którego publikacje są podstawowym źródłem informacji na temat zespołu dworskiego w Moroczynie. 

Po upaństwowieniu majątku, przez kilkadziesiąt lat dwór oraz część budynków folwarcznych użytkował Państwowy Ośrodek Maszynowy, a następnie Wojewódzka Baza Maszyn Drogowych. Opuszczony spichlerz popadał w ruinę, a podjęty początku lat 90 remont został przerwany.

Opis

Zespół rezydencjonalny odsunięty na pd.-wsch. od wsi, oddalony o ok. 400 m od drogi lokalnej, z którą połączony aleją dojazdową. Spichlerz usytuowany w niewielkiej odległości od dworu, na pn.-wsch. od podjazdu. Wzniesiony na planie prostokąta, o trójdzielnym układzie wnętrza, dwutraktowy w części środkowej, a jednotraktowy w partiach bocznych. Budynek o zwartej bryle i przysadzistych proporcjach, parterowy, podpiwniczony, pierwotnie nakryty dachem naczółkowym pod gontem. Zbudowany z cegły ceramicznej, pierwotnie otynkowany (obecnie tynk całkowicie zniszczony). Wszystkie elewacje budynku zakomponowane symetryczne. W elewacji frontowej (zach.) umieszczone trzy prostokątne, szerokie otwory wejściowe; w elewacji tylnej jeden otwór wejściowy (?). We wszystkich elewacjach występowały regularnie rozmieszczone, niewielkie okienka w formie „leżących” prostokątów (obecnie fragmenty elewacji frontowej i tylnej znacznie uszkodzone). Naroża budynku opięte szerokimi lizenami, podobne lizeny ujmują otwory wejściowe w elewacji frontowej, tworząc rodzaj ryzalitu pozornego. Pierwotnie wszystkie elewacje zakończone były szerokim, płaskim gzymsem wieńczącym.

Zabytek niedostępny, własność prywatna.

Oprac. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 29.07.2020 r.

Rodzaj: budynek gospodarczy

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_06_BK.2229, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_06_BK.335640