Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

cerkiew greckokatolicka pw. Matki Boskiej Gromnicznej, ob. prawosławna pw. Spotkania Pańskiego - Zabytek.pl

cerkiew greckokatolicka pw. Matki Boskiej Gromnicznej, ob. prawosławna pw. Spotkania Pańskiego


cerkiew 1837 r. Morochów

Adres
Morochów

Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. sanocki, gm. Zagórz - obszar wiejski

Cerkiew jest przykładem zjawiska powszechnego w budownictwie cerkiewnym zwłaszcza od k.XVIII w.

określanego terminem latynizacja. W architekturze cerkiewnej przejawiało się to m. in. w kształtowaniu brył cerkwi na wzór ówczesnych prostych, murowanych świątyń tzw. józefińskich. W przypadku świątyni morochowskiej tendencję tę można zaobserwować m. in. w takiej samej wysokości ścian poszczególnych członów cerkwi, pokryciu ich dachami dwuspadowymi, występowaniu dwóch zakrystii ujmujących prezbiterium, dostawieniem wieży do elewacji zach.

Historia

Pierwsza znana informacja świadcząca o istnieniu w Morochowie parafii pochodzi z 1468 r. Wcześniejsza, drewniana cerkiew nosiła wezwanie Oczyszczenia NMP. Obecnie istniejąca świątynia wzniesiona została w 1837 r. Podczas działań I wojny światowej cerkiew została uszkodzona. W latach 1921-22 przeprowadzono jej gruntowny remont (m. in. oszalowano ściany, wykonano daszek chroniący podwaliny i odtworzono zniszczone hełmy i powiększono okna). Podczas II wojny światowej została ponownie uszkodzona. Po wysiedleniu ludności ukraińskiej przez wiele lat pozostawała nieużytkowana. W 1961 r. utworzona została parafia prawosławna a cerkiew poddano remontowi w l. 1961-1964. Podczas kolejnego remontu w 1995 r. pracom konserwatorskim poddano więźbę i dachową i pokrycie. W 2000 r. obok cerkwi wzniesiono nowo zaprojektowaną dzwonnicę.

Opis

Zabytek położony jest w środkowej części wsi, na stromym stoku góry Perednia Hora. Teren cerkiewny wyznaczony jest częściowo zachowanym kamiennym murem wykorzystanym jako podstawa stalowego ogrodzenia. Dojście do cerkwi prowadzi przez kamienną bramę w kształcie arkady. W niewielkiej odległości na wsch. od prezbiterium znajduje się wolnostojąca, współczesna, drewniana dzwonnica. Świątynia jest orientowana.

Cerkiew jest budowlą trójdzielną z prezbiterium na rzucie zbliżonym do kwadratu, szerszą od prezbiterium nawą na rzucie prostokąta i wąskim babińcem równym szerokością nawie. Od zach. do babińca dostawiona jest znacznie węższa, kwadratowa wieża z kruchtą w przyziemiu. Po obu stronach prezbiterium dwa symetryczne pomieszczenia na rzucie zbliżonym do kwadratu - zakrystia i składzik. Bryła obiektu jest zwarta, pozornie dwudzielna (babiniec nie jest wyodrębniony). Najwyższym członem jest dwukondygnacyjna wieża, sięgająca kalenicy dachu nawy nakryta dachem namiotowym z hełmem cebulastym. Kondygnacje zostały wydzielone daszkiem okapowym. Ściany prezbiterium i korpusu są równej wysokości, zakrystia i skarbiec o połowę od nich niższe. Dach nad głównymi członami cerkwi jest dwuspadowy o wspólnej kalenicy; nad zakrystią i skarbcem dachy pulpitowe, dwupołaciowe. W kalenicy dachu nad nawą i prezbiterium znajdują się dwie niewielkie wieżyczki z cebulastymi hełmami. Cerkiew posadowiona na wysokim podmurowaniu kamiennym (wyrównującym znaczny spadek terenu), wzniesiona została z drewna w konstrukcji zrębowej, wieża w konstrukcji słupowej. Ściany korpusu wzmocnione zostały na zewnątrz i we wnętrzu lisicami. Wszystkie ściany zostały oszalowane deskami w pionie z listwowaniem. Dołem całą świątynię obiega niewielki fartuch częściowo gontowy, a częściowo deskowy chroniący podwaliny. Wszystkie dachy oraz wieżyczki pobite zostały blachą. W nawie i prezbiterium znajdują się prostokątne okna zamknięte półkoliście, w zakrystii i skarbcu okna prostokątne.

Wewnątrz babiniec oddzielony został od nawy ścianą z desek. W pomieszczeniach zastosowano stropy płaskie. Nawę podzielono na przęsła lisicami, które w górnej części połączono pokaźnymi, dekorowanymi zastrzałami z belkami stropowymi. Przy zach. ścianie nawy znajduje się nadwieszony chór muzyczny. Ściany i stropy wnętrza dekorowane polichromią ornamentalną. Zachowało się częściowo wyposażenie cerkiewne: architektoniczny, trójstrefowy ikonostas z czasu budowy cerkwi, ikony, feretrony.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz. Możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym

Oprac. Ryszard Kwolek, OT NID w Rzeszowie, 12-10-2015 r.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Andrzej Kwasik.

Rodzaj: cerkiew

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  drewniane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_BK.16260, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_BK.212568