skrzydło północno-zachodnie zamku - Zabytek.pl
Adres
Morąg, Zamkowa 11
Lokalizacja
woj. warmińsko-mazurskie, pow. ostródzki, gm. Morąg - miasto
Ogromną wartość stanowią renesansowe polichromie na drewnianych stropach przyziemia i piętra budynku bramnego.
Historia
Warownię wzniesioną na planie trapezu posadowiono na cyplu, nad brzegiem osuszonego w 1817 r. jeziora Morąskiego, na południowy-zachód od średniowiecznego miasta. Pierwszy etap budowy zamku jako siedziby prokuratora rozpoczęty w 1280 r. polegał na wybudowaniu skrzydła południowo-wschodniego - głównego domu zamkowego oraz murów kurtynowych zamykających dziedziniec. Całość obwiedziono dodatkowym murem obronnym z kwadratową wieżą w narożniku południowym. Wjazd na zamek znajdował się w zachodnim narożniku powstałego międzymurza Około 1331r. nastąpiła rozbudowa zamku na siedzibę wójta krzyżackiego, która trwała do ok. 1380 r., kiedy warownia osiągnęła swoją ostateczną, gotycką formę. Dobudowane zostały dwa skrzydła boczne, a wschodni narożnik zewnętrznych fortyfikacji został dodatkowo wzmocniony oktagonalną wieżą obronną. W wyniku II pokoju toruńskiego zamek stał się siedzibą utraconego komturstwa elbląskiego, na czele którego w 1467 r. stanął wielki szpitalnik i komtur Henryk Reuß von Plauen. Po sekularyzacji Prus, morąska warownia została siedzibą starostwa, które powierzono Piotrowi Dohnowi - przedstawicielowi jednego najwybitniejszych rodów szlacheckich w Prusach Książęcych. W 1584 r. zrealizowano przebudowę zamku pod kierunkiem znanego budowniczego z Królewca Blausiusa Berwarta, który rozbudował skrzydło bramne. Wybito duże prostokątne okna oraz nową bramę, jednocześnie zamurowując starą. Pomieszczenia przekryto stropami belkowymi. Kiedy w 1595 r. Dohnowie opuścili zamek przenosząc się do nowej siedziby, warownia zaczęła podupadać. Rozbudowane skrzydło bramne stało się siedzibą sądu, inne pomieszczenia zamkowe zajął kościół kalwiński. Około 1616 r. zawaliła się główna wieża zamkowa, a w 1815 r. w miejscu zabudowy skrzydła wschodniego wzniesiono szkołę miejską, która została rozebrana w 2001 r. Po 1945 r. mieściły się tu różne instytucje - m.in. archiwum oraz kino. W 2000 r. obiekt stał się własnością prywatną.
Opis
Pierwotny - gotycki wygląd zamku nie jest znany. Do dziś przetrwało rozbudowane przez Blausiusa Berwarta skrzydło bramne, które stanowi wzniesiony na planie prostokąta dwukondygnacyjny, otynkowany budynek, przekryty dachem czterospadowym. W 2002 r. na stropach belkowych przyziemia i pierwszej kondygnacji odkryto renesansowe polichromie o bogatej ornamentyce roślinnej, z wizerunkami męskich i żeńskich postaci. Podczas prac remontowych prowadzonych w 2005 r. odsłonięto w zachodniej części zachowanego skrzydła zamkowego pierwotny, gotycki, ostrołukowy przelot bramny oraz znajdującą się koło niego furtę, a także towarzyszące im ostrołukowe, tynkowane blendy. Na terenie założenia prowadzone były badania archeologiczne, na podstawie których uczytelniono kamienne fundamenty pozostałych, średniowiecznych skrzydeł budowli oraz zarys murów obronnych, które częściowo nadbudowano. Zrekonstruowano kondygnacje przyziemia dwóch wież zamkowych i uczytelniono fosę.
Zabytek dostępny.
Oprac. Adam Mackiewicz, 7.12.2014 r.
Rodzaj: zamek
Styl architektoniczny: gotycki
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_28_BK.149699, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_28_BK.257704