Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

grodzisko, st. 1 - Zabytek.pl

Adres
Moraczewo

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. gnieźnieński, gm. Łubowo

Grodzisko w Moraczewie należy do najstarszego horyzontu grodowego państwa Piastów, które w IX/X wieku zaczęło formować się na terenie ziemi gnieźnieńskiej.

Usytuowanie i opis

Grodzisko leży w połowie drogi między Poznaniem a Gnieznem, 0,6 km na północ od drogi łączącej te miejscowości (DK nr 5), około 2 km na zachód od południowego krańca rynny Jeziora Lednickiego i około 3,5 km na południowy-zachód od wczesnośredniowiecznego grodziska na Ostrowie Lednickim. Położone w terenie silnie sfałdowanym, polodowcowym, charakteryzującym się obecnością ciągów moreny czołowej w formie pagórków rysujących się na tle równinnego krajobrazu. Teren wokół grodziska przecinają doliny, zanikłych dziś w wyniku melioracji, dawnych dopływów przepływającej w pobliżu rzeki Główny. We wczesnym średniowieczu obszar ten był silnie zabagniony, o dużych walorach obronnych.

Najstarszy gród zbudowano na naturalnym pagórku moreny czołowej o powierzchni około 0,75 ha. Po przebudowie i powiększeniu obiekt osiągnął wymiary około 120 x100 m.. Wały wyznaczają dwa człony grodu: wyższy - zachodni i usytuowany trochę niżej wschodni. Od strony północnej oraz południowo-wschodniej czytelne są zaklęśnięcia między obu członami wału. Od XIX w. do lat 70. XX w. wnętrze warowni oraz zachodni i południowy rejon przedwala były niszczone głęboką, niwelującą orką, zasypującą częściowo majdan i fosę. Obecnie wał zachodni, w kształcie podkowy, zachował wysokość 7-11 m, szerokość u podstawy 27-30 m, a na koronie 4-7 m. Wał wschodni, mocno rozorany, również podkowiasty, spiętrzony jest na wysokość 6-7 m, jego szerokość u podstawy wynosi 20-30 m, górą 9-11 m. Fosa posiada maksymalnie 1,5 m głębokości. Od strony wewnętrznej wały górują dziś około 3 m nad majdanem obu członów grodu. Maksymalne wymiary wnętrza grodziska wynoszą obecnie około 70 x 40 m. Aktualnie grodzisko w całości jest nieużytkiem, porośniętym trawą oraz niezbyt gęstym drzewostanem na wałach i w fosie.

Pozostałe stanowiska zespołu osadniczego

Grodowi towarzyszyły ze wszystkich stron osady, z których cztery bezpośrednio go okalające objęte zostały ochroną poprzez wpis do rejestru zabytków. Na podstawie badań powierzchniowych należy sądzić, że osadnictwo istniało tu już w okresie przedpaństwowym. W okresie monarchii piastowskiej wcześniejsze osiedla funkcjonują nadal, teraz już w ścisłym ekonomicznym związku z grodem.

Historia

Naturalne wzgórze, zajęte później przez gród, było już krótkotrwale zasiedlone w pierwszych wiekach naszej ery (okresie wpływów rzymskich). W końcu IX lub prawdopodobniej na początku X w. zachodnią część wzgórza (kulminację) otoczono pierścieniowatym wałem obronnym, obwiedzionym dodatkowo fosą. W 2 ćwierci X wieku, po rozebraniu wschodniego odcinka wału, gród rozbudowano, powiększając go o ok. 50 m w kierunku wschodnim. Wzniesiony wówczas, w obrębie zbocza wzgórza, drugi człon warowni był nieco niższy od starszego grodu. Otoczono go również odrębnym wałem podkowiastym dostawionym do obwarowania starszego oraz wykopano fosę. Kres funkcjonowania grodu w 2 poł. X w. spowodował pożar. Gród, przypuszczalnie w obu fazach rozwojowych, był miejscem praktyk kultowo-obrzędowych, za czym przemawiają odkryte tu dwa nawarstwiające się duże budynki o powierzchni 150-200 m2, mające analogie w halach biesiadno-kultowych znanych ze starożytności i wczesnego średniowiecza.

Stan i wyniki badań archeologicznych

W związku z powołaniem w latach 70. XX w. Szlaku Piastowskiego planowano obiekt kompleksowo zbadać i wyeksponować w formie skansenu. Zamysł ten tylko częściowo udało się zrealizować (badania w ograniczonym zakresie wykonano, ale skansenu nie utworzono). W latach 1977-1981 badania na obszarze 425 m2 prowadziło Muzeum Archeologiczne w Poznaniu pod kierownictwem Cz. Strzyżewskiego i M. Łastowieckiego. W ich efekcie uzyskano stratygraficzny profil grodziska rejestrując kamienno-drewniano-ziemne konstrukcje wału, odkrywając relikty naziemnych budynków drewnianych o konstrukcji zrębowej, paleniska oraz ponad sześć tysięcy zabytków ruchomych, głównie ceramiki naczyniowej, ale też zabytki metalowe, m.in.: żelazny topór, noże, wędzidło końskie, okucia, posrebrzane ostrogi ze sprzączkami oraz przęśliki gliniane, szydło kościane oraz misternie zdobiony w typie wyrobów skandynawskich fragment okładziny z poroża.

Własność prywatna. Obiekt widoczny z daleka, nieogrodzony, nie oznakowany, dostępny za zgodą mieszkającego po sąsiedzku właściciela.

Oprac. Elżbieta Wyrwińska, Pracownia Terenowa w Trzebinach OT w Poznaniu, 03.07.2014 r.

Rodzaj: grodzisko

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_A_30_AR.39766, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_AR.1930708