skraju pow. ostrowskiego należy do unikatowych nie tylko w skali kraju. Pałac myśliwski z poł. XIX w., o konstrukcji szkieletowej, którego ściany oszalowano i obito płatami z kory dębu korkowego, oprócz murowanej wieży. W 1885 r. oraz w l. 1902-1903 rozbudowano go i przekształcono w rezydencję mieszkalną. Wokół niego utworzono park krajobrazowy i zbudowano stajnię, powozownię oraz oficynę. Pałac zachował oryginalną formę z okresu powstania, a szerokie okapy dachów z ozdobnymi listwami podokapowymi, ażurowe werandy i obudowy zadaszonych balkonów i tarasów z okorowanych konarów przydają mu niepowtarzalnej architektonicznej urody.

Historia

W XIII w. tereny obecnej gminy Sośnie były własnością biskupów wrocławskich. Od 1323 r. weszły w skład dóbr międzyborskich. W 1599 r. Andrzej Leszczyński herbu Wieniawa sprzedał dobra Karolowi księciu ziębicko-oleśnickiemu. Od 1792 r. stały się własnością książąt brunszwickich. W 1 ćw. XIX wieku istniało na terenie lasów międzyborskich nadleśnictwo książęce. W l. 1829-30 książę brunszwicko-oleśnicki Wilhelm założył w pobliżu nadleśnictwa i Sośni - hutę żelaza. W 1852 r. powstała leśna rezydencja Moja Wola. Po śmierci Wilhelma w 1884 r. dobra stały się własnością króla saksońskiego Alberta, a rok później barona Richarda von Buddenbrock. W 1886 r. część dóbr międzyborskich wraz Moją Wolą i Sośniami kupił Daniel Von Diergardt i utworzył odrębne dobra Moja Wola. W 1909 r. dobra zostały powiększone, a w 1911 r. stały się własnością wdowy Agnes von Diergardt z domu Klitzing. W 1941 r. odziedziczyła je Brygida von Klitzing, baronowa von Romberg. Istotną i zarazem wartą wspomnienia informacją jest, że w Mojej Woli aktywnie działały różne faszystowskie organizacje pod kierunkiem jej męża Gissberta, a w okresie okupacji część budynków pałacowego zaplecza wykorzystywana była jako obóz jeniecki. Dobra Moja Wola obejmowały w chwili utworzenia 5400 ha. W 1926 r. ich powierzchnia wynosiła 5842 ha, z czego 4900 ha stanowiły lasy. W 1936 r. rozparcelowano 100 ha ziemi majątkowej. Budowniczym pałacu w Mojej Woli był polski architekt o nazwisku Karłowski. Obiekt rozbudowano w roku 1895 o część pd.-zach. W l. 1902-1903 dostawiono do szkieletowego korpusu murowaną, pięciokondygnacyjną wieżę z tarasem widokowym. W l. 50/60. XIX w. uformowano otoczenie pałacu, zakładając park krajobrazowy o pow. 11 ha i 400 ha zwierzyniec. W l. 1948 - 1950 działał w Mojej Woli Ośrodek Doskonalenia Robotników Leśnych. W latach 1950 - 1952 powstało tu Technikum Leśne im. Bolesława Bieruta, które było pierwszą w historii leśnictwa szkołą dla dziewcząt. Technikum w pałacu znajdowało się do czerwca 1975 roku, kiedy to przeniesione zostało do Starego Sącza. Pałac pozostał własnością Lasów Państwowych do 1992 r., potem został przekazany gminie, a następnie sprzedany osobie prywatnej, która obiektu nie użytkuje.

Opis

Założenie pałacowo-parkowe Moja Wola usytuowane jest 2 km na zachód od wsi Sośni, przy obrzeżu rozległego kompleksu leśnego, po obu stronach rzeczki Młyńska Woda. Zespół rezydencjonalny składa się z dwóch części: rezydencjonalnej, która sąsiaduje z gospodarczym obejściem przypałacowym oraz zespołu zarządu dóbr i dozoru leśnego usytuowanego po drugie stronie rzeczki. W części rezydencjonalnej, znajdującej się w rejestrze zabytków, która zajmuje pn.-wsch. część założenia usytuowany jest pałac położony w parku, dawna stajnia koni wyjazdowych i powozownia, ob. mieszkania. Obok historycznej zabudowy powstały nowe garaże i budynki gospodarcze, przedszkole i blok mieszkalny w miejscu oficyny. Obecnie główny dojazd do pałacu prowadzi od bramy południowo-wschodniej, od strony dawnego księżego nadleśnictwa i miejsca po dawnym młynie wodnym.

Pałac zwrócony jest frontem w kierunku południowym, elewacją tylną skierowany na budynki zespołu gospodarczego oraz współczesną zabudowę. Budynek założony na rzucie figury zbliżonej do wydłużonego prostokąta, składa się z kilku jedno- lub dwukondygnacyjnych brył, podpiwniczony, nakryty stromymi dwuspadowymi dachami. Od wschodu wbudowana w bryłę została pięciokondygnacyjna wieża z tarasem widokowym, zwieńczona krenelażem, ze sterczynami w narożnikach. Parterowe aneksy budynku z zadaszonymi tarasami. W części pn.-wsch. murowany, w środkowej i pd.-zach. o ścianach konstrukcji ryglowej z wypełnieniem ceglanym, oszalowanymi deskami i obitymi korą dębową z dębu korkowego i rodzimych dębów. Budynek z licznymi ryzalitami i aneksami, z tarasem i ażurowymi, drewnianymi werandami od frontu. W partii podmurówki wykonany z bloków rudy darniowej. Dachy pałacu ze znacznie wysuniętymi okapami, pokryte płytkami łupku. W bryle czytelne kolejne fazy budowy obiektu. Część środkowa (najstarsza) - z przejściowym holem, dwutraktowa, z ryzalitami od północy i południa, łączy się z kwadratową wieżą i członem pn.-wsch., w którym znajdowały się biblioteka i pokój pana. Elewacje oprócz wykładziny korkowej ozdobione drewnianą snycerką w partii szczytów oraz podokapowej. Okna i drzwi w drewnianych opaskach, w przewadze o formie stojących prostokątów. W pomieszczeniach malowidła sufitowe, w jednym sztukaterie, w kilku - drewniane stropy z dekoracją kasetonową. Po opuszczeniu pałacu zabezpieczono jego wnętrze, zabijając deskami okna. Ściany zewnętrzne z widocznymi ubytkami w licowaniu korą z dębu korkowego, w licznych miejscach zawilgocone zaatakowane przez grzyby i spuszczele. Wnętrze zdewastowane i zawilgocone. Budynek potrzebuje pilnie właściciela i generalnego remontu.

Krajobrazowy park pierwotnie o pow. 14 ha, będący oprawą dla pałacu myśliwskiego z siecią rowów nawadniających połączonych z Młynską Wodą. Drzewostan parku rozciąga się do kościoła poewangelickiego, przy którym znajduje się grobowiec von Diergardta. Obecnie powierzchnia parku, rozplanowanego na rzucie wieloboku wynosi ok. 11 ha. Od północy łączy się z lasem, od pd.-wsch ze stanicą harcerską oraz polami, na których rozciągał się dawniej ogród warzywny z dwiema szklarniami. Przed frontem rezydencji rozciąga się obszerna polana trawiasta, na której zaczynają wyrastać samosiejki drzew iglastych. W sąsiedztwie pałacu nowsze alpinarium i niewielka altana-wędzarnia ze ścianami licowanymi korą dębową. Przy zachodnim obrzeżu parku usytuowana dawna stajnia koni wyjazdowych i wozownia. Budynek zamieniono na biura i częściowo na mieszkania. Obok zbudowano przedszkole. Na pn.-wsch. od pałacu na terenie parku zbudowano nowy blok mieszkalny, w miejscu dawnej oficyny. Obecnie w parku rośnie 35 gatunków drzew i 20 gatunków krzewów. Wśród drzewostanu najliczniejsze są świerki pospolite, lipy i brzozy. Wśród pomnikowych drzew znajdują się buki oraz dęby szypułkowe.

Zabytek dla zwiedzających dostępny z zewnątrz.

Oprac. Teresa Palacz, OT NID w Poznaniu, 30-11-2015 r.