Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. św. Jakuba - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. św. Jakuba


kościół przełom XV/XVI w. Mogilno

Adres
Mogilno, Benedyktyńska 10

Lokalizacja
woj. kujawsko-pomorskie, pow. mogileński, gm. Mogilno - miasto

Przykład późnogotyckiego, małomiasteczkowego kościoła parafialnego o wartości w skali regionu.

Historia

Kościół św. Jakuba wzniesiono przed 1145 roku z fundacji rycerskiej w obrębie osady, położonej na północ od powstałego w XI wieku. mogileńskiego klasztoru Benedyktynów. Kościół ów był z pewnością drewniany. Około 1145 roku Zbylut z rodu Pałuków nadał go z uposażeniem mogileńskim mnichom. Świątynia zapewne od początku pełniła funkcje parafialne względem wspomnianej osady, a następnie miasta, założonego w Mogilnie przez benedyktynów na mocy zezwolenia króla Władysława Jagiełły z 1398 roku. Okresowo w XV wieku oraz w latach 1867-1925 stanowiła filię parafialną pobliskiego kościoła klasztornego (od 1833 roku poklasztornego). Budowę obecnego gmachu kościelnego ukończono w 1511 roku, co dokumentuje napis minuskułowy, wypalony wraz z herbem klasztoru i jednocześnie miasta na kilku cegłach północno-wschodniej przypory prezbiterium: „1511 co[n]sumatu[m] est” (powyżej wmurowana tarcza piaskowcowa z herbem Szeliga (?) oraz inicjałami I S, należącymi niewątpliwie do niezidentyfikowanego dobroczyńcy kościoła). Świątynię konsekrowano w 1592 roku, później wielokrotnie odnawiano, m.in. w 1839, 1900 i 1977 roku.

Opis

Kościół jest usytuowany na niewielkim wzniesieniu, orientowany, późnogotycki, murowany z cegły o układzie gotyckim, z użyciem zendrówki w układach rombowych. Jednoprzęsłowe prezbiterium ma zamknięcie trójboczne. Od północy przylega do niego zakrystia. Do trójprzęsłowej, szerszej i nieco wyższej nawy prowadzą dwie kruchty: zachodnia z 1839 roku oraz południowa, wzniesiona w 1937 roku według projektu architekta Stefana Cybichowskiego na miejscu poprzedniej o konstrukcji szkieletowej. Świątynia nakryta we wnętrzu stropami płaskimi, z fasetą i ząbkowanym gzymsem. Zakrystia zasklepiona kolebkowo. Tęcza zamknięta łukiem ostrym, natomiast zbarokizowane okna pozamykane łukami koszowymi. W kościele są cztery ostrołukowe portale gotyckie: z prezbiterium do zakrystii (z drzwiami żelaznymi, wykonanymi w Poznaniu w 1638 roku); z nawy do kruchty zachodniej; z nawy do kruchty południowej; wreszcie zamurowany portal w północnej ścianie nawy. Świątynię opinają przypory. Na południowej przyporze prezbiterialnej wyryte napisy, dotyczące m.in. wysokości pokrywy śnieżnej w 1573 roku i uderzenia pioruna w kościół w 1640 roku. W przypory wmurowano ponadto dwie kule kamienne. Oba szczyty nawy są trójkątne, mają przemurowane zwieńczenia i blendy. Dwuspadowe dachy pokryte dachówką. W kościele znajdują się trzy ołtarze. Na ścianie nad nowym ołtarzem głównym wisi krucyfiks późnogotycki z około 1511 roku, uważany za cudowny, który do 1838 roku znajdował się na belce tęczowej. Pozostałe zabytki ruchome pochodzą z XVII-XIX wieku. W północno-wschodniej części przykościelnego cmentarza wznosi się dzwonnica o konstrukcji szkieletowej, gruntownie przerobiona w 1891 roku, w jakiej zawieszony dzwon, odlany w 1580 roku.        

Zabytek dostępny w trakcie nabożeństw.

Oprac. Lech Łbik, Pracownia Dokumentacji, Popularyzacji Zabytków i Dziedzictwa Narodowego Kujawsko-Pomorskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy, 04.12.2014 r.

Bibliografia

  • Białłowicz-Krygierowa Z., Zabytki Mogilna, Trzemeszna, Strzelna i okolic od gotyku po barok, [w:] Studia z dziejów ziemi mogileńskiej, Łuczak Czesław (red.), Poznań 1978, s. 337-340, 346-347.
  • Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. XI: Dawne województwo bydgoskie, z. 10: Mogilno, Strzelno, Trzemeszno i okolice, oprac. Białłowicz-Krygierowa Z., Warszawa 1982, s. 42-44.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Andrzej Kwasik.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: gotycki

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_04_BK.120647, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_04_BK.229142