cerkiew greckokatolicka, ob. prawosławna parafialna pw. Narodzenia Matki Boskiej Przeczystej - Zabytek.pl
cerkiew greckokatolicka, ob. prawosławna parafialna pw. Narodzenia Matki Boskiej Przeczystej
Adres
Mielnik
Lokalizacja
woj. podlaskie, pow. siemiatycki, gm. Mielnik
Jest też materialnym świadectwem burzliwych dziejów religijnych tych ziem: zbudowana jako unicka, przejęta na cerkiew prawosławną i przebudowana w stylu rusko-bizantyńskim.
Historia
Cerkiew prawosławna pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Mielniku wzmiankowana była już w 1551 r. i była to świątynia drewniana. Co najmniej od 1646 r. stała się cerkwią unicką. Drewniane świątynie płonęły w 1614 r. i w 1656 roku. Obecny murowany obiekt został wzniesiony w latach 1821-1823 jako klasycystyczny. W 1839 r. po kasacie unii cerkiew stała się prawosławną. W latach 1907-1910 przebudowano ją w stylu rusko-bizantyńskim, dobudowano przedsionek z wieżą i kruchtę oraz pięć pozornych cebulastych kopułek nad prezbiterium. Remont przeprowadzony w 1985 r. zatarł cechy stylowe korpusu poprzez jednolite otynkowanie (pierwotnie elewacje z łamanego kamienia polnego, o ramowych podziałach tynkowych z pseudopilastrami).
Opis
Cerkiew usytuowana jest w zachodniej części miasta po poudniowej stronie ul. Brzeskiej na wzgórzu w pobliżu Góry Zamkowej na zachód od ul. Cerkiewnej. Orientowana, klasycystyczna z przęsłem zachodnim w stylu rusko-bizantyńskim. Obiekt na rzucie prostokąta z zamkniętą trójbocznie częścią ołtarzową nie wyodrębnioną w bryle. Od zachodu nieco węższa cześć przedsionkowa z wtopioną weń wieżą oraz prostokątną kruchtą. Fasada trzyprzęsłowa z wieżą w partii dolnej kwadratową, ozdobioną fryzem arkadowym, w górnej partii ośmioboczną z trójkątnymi szczycikami i czteroma półkoliście zamkniętymi przeźroczami. Wieża zwieńczona ostrosłupowym, ośmiobocznym hełmem. Na osi fasady kruchta z uskokowym portalem, zamkniętym półkoliście. Nad częścią środkową korpusu głównego pięć wieżyczek nakrytych cebulastymi kopułkami. Cerkiew murowana z kamienia polnego i cegły, tynkowana, kryta blachą. Okna rozglifione zamknięte odcinkowo, w przedsionku wąskie prostokątne w zachodniej ścianie wieży para kolistych. Wnętrze podzielone na nawy drewnianymi kolumnami w porządku toskańskim. Szeroka nawa główna nakryta pozorną kolebką, w bocznych oraz w części ołtarzowej płaski strop, w przedsionku i kruchcie sufity. Wewnątrz znajduje się czczona przez wiernych, uznana za cudowną ikona Matki Bożej Orantki datowana na przełom XVIII i XIX w.
Obiekt dostępny dla zwiedzających poza godzinami nabożeństw.
Oprac. Grzegorz Ryżewski, OT NID w Białymstoku, 28.10.2014 r.
Rodzaj: cerkiew
Styl architektoniczny: bizantyjski
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_20_BK.60693, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_20_BK.167322