Salowy kościół z zamkniętym trójbocznie prezbiterium i wieżą nad elewacją wsch. został wzniesiony w konstrukcji szkieletowej, z zewnątrz oszalowanej deskami. Zespół jest świadectwem istnienia na tym terenie w okresie nowożytnym kultury i religii protestanckiej oraz funkcjonowania w Miejskiej Górce gminy ewangelickiej, założonej w poł. XVI wieku.

Historia

Miejscowość pierwotnie nosiła nazwę Górka, zamienioną na obecną w 1469 roku. W XIII w. należała do komesa Przedpełka z rodu Łodziów, przemianowanych na Górków. Lokacja miasta nastąpiła w XIV w., ponowna, na prawie niemieckim w 1428 r., kiedy jego właścicielem był Łukasz Górka. Miejska Górka była własnością rodu Górków do pocz. lat 90. XVI wieku. W okresie reformacji była jednym ze znaczniejszych ośrodków luteranizmu. Najprawdopodobniej w tym czasie powstał w Miejskiej Górce cmentarz ewangelicki. W następnych wiekach miasto należało kolejno do: Czarnkowskich, Kostków, Opalińskich, Leszczyńskich i Sułkowskich.

Kościół został wzniesiony w latach 1777-78 (na jednej z belek we wnętrzu kościoła zachowała się data „1777”), być może z inicjatywy Augusta Kazimierza Sułkowskiego. W 1857 r. została wzniesiona brama cmentarna. W 1859 r. wybudowano na cmentarzu dzwonnicę, a do elewacji wsch. kościoła dobudowano wieżę. Kościół był remontowany w 1840 r. i w latach 1900-11. Po wojnie przez pewien okresu czasu pełnił funkcję magazynu.

Opis

Zespół d. kościoła ewangelickiego pw. Góry Tabor (kościół, cmentarz i brama) jest położony w pn. -wsch. części miasta, w otoczeniu zabudowy miejskiej. Teren zespołu jest ograniczony od pn. ul. Zacisze, od wsch. - ul. 22 Stycznia, od zach. sąsiadującymi z zespołem posesjami, a od pd. zabudową przy pl. Powstańców Wielkopolskich i ul. Kobylińskiej.

Kościół jest położony w pd.-wsch. części ogrodzonego terenu cmentarza o nieregularnym kształcie, na który prowadzi brama znajdująca się na końcu krótkiej uliczki po stronie pd., łączącej go z ul. Kobylińską. Na cmentarzu, przy murze po stronie wsch. i zach., zachowały się grobowce z 2. poł. XIX wieku.

Kościół jest salowy, wzniesiony na planie prostokąta z trójbocznie zamkniętą ścianą wejściową po stronie zach. trójdzielnie ukształtowaną ścianą prezbiterium od wschodu. Przy elewacji pd. wznosi się kruchta na planie prostokąta.

Bryła korpusu kościoła jest jednokondygnacyjna, złożona z prostopadłościanów. Nawę i prezbiterium nakrywa dach dwuspadowy. Kruchta przy pd. elewacji nawy jest prostopadłościenna, nakryta odrębnym dachem dwuspadowym. Nad elewacją wsch. wznosi się wyższa od nawy wieża o czworobocznej podstawie, nakryta hełmem baniastym zwieńczonym latarnią.

Kościół został wzniesiony w konstrukcji szkieletowej z wypełnieniem glinianym, z zewnątrz oszalowanym deskami, wewnątrz otynkowanym. Dachy nad nawą, prezbiterium i pd. kruchtą są pokryte dachówką, hełm - blachą. Nawę nakrywa pozorne sklepienie kolebkowe. Przestrzeń nawy pod emporami - stropy belkowe.

Elewacje kościoła są oszalowane deskami w układzie pionowym. Elewacja zach. jest trójboczna, z otworem drzwiowym w przyziemiu w części środkowej, zamkniętym łukiem koszowym. Boczne elewacje są symetryczne, analogiczne, z dwukondygnacyjnym układem otworów okiennych - mniejszych, kwadratowych w dolnej kondygnacji, a nad nimi wysokich, prostokątnych, zamkniętych półkoliście. Przy środkowej części elewacji pd. wznosi się kruchta z wejściem po stronie południowej. Elewacja wsch. kościoła jest trójdzielna ze środkową częścią wysuniętą nieznacznie w formie pseudoryzalitu i wznoszącą się nad nią wieżą, z dwukondygnacyjnym układem otworów okiennych, analogicznym do zastosowanego w elewacjach bocznych.

Wnętrze kościoła jest salowe, jednonawowe z dwukondygnacyjnym układem empor przy ścianach wzdłużnych i krótszej zach., wspartych na czterech parach podpór.

Po pd. stronie kościoła, w ciągu zabudowy na granicy cmentarza od strony ul. Kobylińskiej, wznosi się murowana, otynkowana, trójdzielna brama. Jej elewacja frontowa w części środkowej jest pokryta boniowaniem. Główny otwór w jej środkowej części jest zamknięty półkoliście, po jego wsch. stronie znajduje się prostokątna furta połączona z sąsiednim budynkiem. Po zach. stronie, dla symetrii kompozycji, wprowadzono prostokątną płycinę. Nad środkowym otworem znajduje się częściowo czytelny cytat w języku niemieckim, pochodzący z ewangelii według św. Jana 11, 25: „Ich bin die (…) und das Leben” [„Jam jest zmartwychwstanie i żywot”], wieńczy go wysunięty gzyms z dachem okapowym krytym dachówką, nad którym znajduje się niski, uskokowy szczyt, zwieńczony krzyżem. Boczne części nakrywają dwuspadowe, niemal płaskie dachy kryte dachówką, wsparte na wieńczących je, wysuniętych gzymsach.

Zabytek niedostępny dla zwiedzających.

Oprac. Anna Dyszkant, OT NID w Poznaniu, 30-11-2015 r.