Na tle drewnianego budownictwa cerkiewnego jest obiektem wyjątkowym z uwagi na kompozycję przestrzenną (z ośmioboczną w planie nawą), i na zastosowane rozwiązania konstrukcyjne (słupy wspierające kopułę nad nawą). Dzwonnica cerkiewna to jedyny zachowany obiekt tego typu, będący świadectwem kultury materialnej Bojków.

Historia

Cerkiew wybudowana została w 1863 lub 1868 roku. W 1924 r. miał miejsce remont i rozbudowa świątyni o zakrystię i kruchtę. Po 1951 r. przez wiele lat pozostawała opuszczona. Od 1971 r. użytkowana jako rzym.-kat. kościół fil. parafii w Czarnej Górnej. Dzwonnica wzniesiona została w 1904 r. przez cieślę Jakuba Grzyba (remontowana była w 1987 r.).

Opis

Zespół cerkiewny położony jest w środkowej części wsi, po jej wschodniej stronie, nieco poza zabudową wiejską, na wyniesieniu terenu, ogrodzony drewnianym płotem. Cerkiew orientowana. Na południe od cerkwi znajduje się drewniana wolnostojąca dzwonnica.

Cerkiew drewniana, posadowiona na kamiennej podmurówce (od zachodu wysokiej ze względu na spadek terenu), wzniesiona została w konstrukcji zrębowej. Jest to budowla trójdzielna, z obszerną nawą wzniesioną na planie ośmioboku oraz przylegającym do niej od wschodu prezbiterium zamkniętym trójbocznie oraz prostokątnym babińcem od zachodu. Prezbiterium i babiniec są znacznie węższe i mniejsze od nawy. Od północy do prezbiterium przylega zakrystia, do babińca od zachodu dostawiona jest niewielka kruchta. W bryle wyraźnie wyodrębniają się trzy zasadnicze człony budowli, z dominującym, centralnym masywem nawy. Dachy nad prezbiterium, nawą i babińcem kopulaste, wielopołaciowe, zwieńczone ślepymi latarniami, wszystkie założone na tej samej wysokości. Zakrystia i kruchta przekryte zostały dachami dwuspadowymi. Wszystkie dachy są kryte blachą. Podwalina i podmurówka osłonięte są fartuchem gontowym. Ściany cerkwi są szalowane pionowo z listwowaniem. Profilowany gzyms wieńczący ścian jest mocno wysunięty. Poniżej gzymsu wieńczącego budowlę obiega wycinany fryz arkadkowy. Otwory okienne prostokątne, zamknięte łukiem odcinkowym, w zakrystii okno prostokątne. Otwory wejściowe prostokątne.

We wnętrzu nad nawą znajduje się ośmiopołaciowa, sferyczna kopuła zrębowa, wsparta na słupach. W pozostałych pomieszczeniach założone stropy płaskie. Chór muzyczny o prostym parapecie, z balustradą z wycinanych ażurowo desek, obiega babiniec oraz zachodnie ściany nawy. Zachowany ikonostas i ołtarz za ikonostasem, zapewne z 3. ćw. XIX wieku.

Obok cerkwi znajduje się wolnostojąca dzwonnica drewniana, wzniesiona na planie kwadratu, trzykondygnacyjna, konstrukcji mieszanej - dwie dolne kondygnacje wykonane są w konstrukcji zrębowej, górna w konstrukcji słupowej. Kondygnacje dzwonnicy wydzielone zostały gontowymi daszkami okapowymi - ponad dolną kondygnacją znajduje się wydatne opasanie na rysiach, a powyżej drugiej kondygnacji - niewielki daszek okapowy. Trzecia kondygnacja przekryta jest dachem namiotowym opartym na królu. Ściany wyższych kondygnacji są deskowane pionowo, w dolnej kondygnacji pozostawiono zrąb.

Obiekt dostępny dla zwiedzających, możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Ryszard Kwolek, OT NID w Rzeszowie, 02.07.2014 r.