poł. XIX w. do 1915 r. Jest on połączeniem tradycyjnego trójdzielnego rozplanowania przestrzennego cerkwi z bogatą dekoracją elewacji, wzorowaną na rosyjskiej architekturze drewnianej. Do dekoracji tego typu świątyń wykorzystywano urozmaicony układ szalunku oraz dużą ilość detalu architektonicznego. Dodatkowym walorem artystycznym cerkwi jest jej rozczłonkowana, malownicza bryła.

Historia

W 1900 r. ludność Michałowi i okolic powołała Społeczny Komitet Budowy Cerkwi w Michałowie. Plac pod budowę cerkwi podarował baron Rudolf Engelhardt, właściciel Michałowa. W 1906 r. proboszcz prawosławnej parafii Nowa Wola, do której należało Michałowo wydał zgodę na utworzenie tutaj odrębnej parafii. Prace nad budową cerkwi ruszyły w 1906 r., chociaż oficjalna zgoda od rządu nadeszła dopiero wiosną 1907 r. Budowę ukończono w 1908 r., kiedy to biskup grodzieński i brzeski Michał poświęcił nową cerkiew. W latach 1954-1955 prof. Adam Stalony-Dobrzański pokrył wnętrze cerkwi polichromią ornamentalno-figuralną. W 1992 r. przeprowadzono generalny remont: wymieniona została część podwalin, belek zrębu oraz więźby dachowej, przebudowie uległy trzy ganki. W trakcie remontu w 2008 r. odmalowano elewacje zewnętrzną, a kopuły cerkwi pokryto imitacją złotej blachy.

Opis

Położony w południowej części miasta, po wschodniej stronie ul. Białostockiej. Prezbiterium skierowany na północny-wschód Styl tzw. rosyjsko-bizantyjski. Cerkiew na rzucie podłużnym, trójdzielna, o rozczłonkowanej bryle. Złożona z prezbiterium, dwuczęściowej nawy i kruchty-dzwonnicy. Prezbiterium pięcioboczne, nakryte pięciopołaciowym dachem, oflankowane dwiema zakrystiami na rzutach prostokątnych. Nawa złożona z niższej części zach. nakrytej dachem dwuspadowym i wysokiej części wsch. na rzucie kwadratu, o dwóch rzędach okien, nakrytej namiotowym dachem z trójkątnymi szczycikami, zwieńczonym ośmioboczną latarnią z kopułą i czterema mniejszymi cebulastymi kopułkami na szyjach. Wieża-dzwonnica z kruchtą w przyziemiu trójkondygnacyjna; dwie dolne kondygnacje na rzucie kwadratu, trzecia ośmioboczna, nakryta ośmiopołaciowym hełmem zwieńczonym cebulastą kopułką. Przed wejściem głównym oraz bocznymi we wsch. części nawy ganki nakryte dwuspadowymi daszkami z kopułkami, wspartymi na ozdobnie podrzeźbianych słupach, osłonięte ażurowymi balustradami.

Drewniany, w konstrukcji zrębowej (najwyższa kondygnacja dzwonnic w konstrukcji szkieletowej), na kamiennej podmurówce, dachy pokryte blachą malowaną, kopułki imitacją złota. Ściany zewnętrzne i wewnętrzne szalowane. Stropy i podłogi drewniane. Stolarka okienna i drzwiowa drewniana. Drzwi zewnętrzne jedno- i dwuskrzydłowe, płycinowe, z nadświetlem. Listwy podokapowe i wiatrownice wycinane we wzory.

Elewacje szalowane do wysokości okien pionowo, wyżej poziomo. Węgły odeskowane; gzymsy profilowane, kostkowe. Wokół okien gładkie opaski z nadokiennikami w formie dwuspadowych, nadwieszonych łuków. Okna i otwory głosowe w dzwonnicy prostokątne, zamknięte od góry trójbocznie; okna w górnym rzędzie nawy prostokątne, w drugiej kondygnacji dzwonnicy prostokątne, zamknięte dwuspadowo.

Wnętrze trójdzielne: prezbiterium wydzielone ikonostasem, wsch. cześć nawy przekryta pozorną ośmiopołaciową kopułą doświetlona latarnią, prezbiterium, zach. część nawy i kruchta przekryte płaskimi stropami. Nad kruchtą chór muzyczny powiększony o balkon rozpięty między bocznymi ścianami, osłonięty tralkową balustradą. Ściany wew. i stropy pokryte szalunkiem i ornamentalno-figuralną polichromią. Wyposażenie: ikonostas z pocz. XX w., inspirowany sztuką rosyjską.

Obiekt dostępny dla zwiedzających poza godzinami nabożeństw.

Oprac. Aneta Kułak, OT NID w Białymstoku, 06.11.2014 r.