Historia

W drugiej połowie XIX w. w podupadłym Malborku nastąpiło wyraźne ożywienie gospodarcze; w dużej mierze przyczyniła się do tego budowa linii kolejowej Berlin-Królewiec. W mieście zaczęły powstawać pierwsze nowoczesne urządzenia komunalne: w 1867 r. gazownia, w 1876 telegraf, w 1899 r. centrala telefoniczna. W 1902 r. władze Malborka podjęły decyzję o budowie nowoczesnego wodociągu i kanalizacji - mieszkańcy od czasów średniowiecza do 1904 r. korzystali ze studni ulicznych zasilanych wodą doprowadzaną drewnianymi rurami z Młynówki, ob. Kanału Juranda. Zakupiono teren przy dzisiejszej ulicy Chodkiewicza, na którym firma "E.Bieske" z Królewca wykonała dwie studnie o głębokości 165 m i wydajności 60 m³ wody na godzinę. W 1905 r. w północnej części miasta, przy ob. ul. Portowej, firma Windschild & Langelott z Królewca zakończyła budowę oczyszczalni ścieków; jednocześnie uruchomiono kanalizację miejską. W podobnym czasie przy ob. Placu Słowiańskim oddano do eksploatacji wieżę ciśnień ze stalowym zbiornikiem na ok. 500 m³ wody. Modny w XIX w. gotyk oraz fascynacja odbudowywaną krzyżacką warownią sprawiły, że podobnie, jak w przypadku innych miejskich realizacji z tego okresu, jej forma nawiązywała do architektury średniowiecznego zamku (wyjątkiem jest modernistyczna wieża ciśnień przy dworcu kolejowym wybudowana z żelbetu w 1901 r.). Budowę sieci wodociągowej wraz z 120 hydrantami zakończono w 1906 r.

W 2003 r. wykonano remont dachu obiektu.

Opis

Wieża ciśnień zlokalizowana jest w Malborku na południe od Starego Miasta, po wschodniej stronie drogi w kierunku Sztumu. Wolno stojący obiekt usytuowany w południowej części Placu Słowiańskiego, neogotycki, oparty na planie ośmioboku, murowany w cegle. Bryła zwarta, 5-kondygnacyjna, zwężająca się ku górze. W przyziemiu dwumetrowy cokół z ciosanego kamienia, powyżej około sześciometrowa, ośmiokątna kondygnacja ceglana. Ponad nią okrągła trzykondygnacyjna wieża podzielona pionowo ośmioma wąskimi pilastrami, wyprowadzonymi z naroży ośmiokątnego cokołu. W połowie wysokości pilastrów kamienne konsolki podtrzymujące kolumienki; ich głowice wspierają fryz arkadowy. Ponad nim nadwieszona, ośmioboczna najwyższa kondygnacja wieży, zakończona neogotyckim fryzem i czterema szczytami z pinaklami. Całość zwieńczona ceramicznym dachem o formie ostrosłupa, zakończonym chorągiewką z datą „1905”.

Elewacje ceglane. Otwory okienne w co drugim boku, naprzemiennie rozmieszczone na kolejnych kondygnacjach; okna wąskie, domknięte ostrołucznie, kształtem nawiązujące do otworów strzelniczych. W przyziemiu elewacji północnej rozglifiony uskokowo, wysoki, ostrołuczny otwór drzwiowy; neogotycki portal na zewnątrz ujęty czworobocznymi sterczynami i zamknięty górą gładką wimpergą; drzwi drewniane, dwuskrzydłowe z ostrołucznym nadświetlem.

Wnętrze obiektu trzykondygnacyjne, kondygnacje jednoprzestrzenne, schody kręte. Zachowany i nadal użytkowany zbiornik wodny.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz.

Oprac. Teofila Lebiedź-Gruda, OT NID w Gdańsku, 29-10-2015 r.