Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

fort W III Łuczyce - Zabytek.pl

fort W III Łuczyce


architektura obronna 1880 r. Łuczyce

Adres
Łuczyce

Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. przemyski, gm. Przemyśl

Jeden z najlepiej zachowanych dzieł obronnych twierdzy, fort artyleryjski GHW III posiada wysokie wartości naukowe jako nietypowy, późny (po modernizacji w l.

1902-1914 r.) w systemie fortowym ześrodkowanym. Fort posiada także znaczne walory krajobrazowe. Jako istotny element zespołu fortyfikacji Twierdzy Przemyśl stanowi ważny zabytek o znaczeniu europejskim.

Historia

W latach 1854-1855, w ramach budowy wokół Przemyśla fortyfikacji pierwszego obozu warownego na terenie wsi Łuczyce, w pd. części pierścienia, zbudowano siedmioboczny szaniec artyleryjski nr 25, typu FS (Feuer-Schanze). W 1878 r. szaniec przebudowano na prowizoryczny szaniec artyleryjski III „Łuczyce”. W latach 1884-1887, w ramach budowy stałych fortyfikacji Twierdzy Przemyśl, przebudowano szaniec na prowizoryczny jednowałowy fort artyleryjski GHW III „Łuczyce”. Na mapie twierdzy Festung-Umgebungs-Plan von Przemyśl fort nosi oznaczenie Werk III (Łuczyce). W trakcie użytkowania prowizoryczne budynki uległy zawaleniu. W latach 1902-1914 r. fort został zmodernizowany - wzniesiono nowe budynki koszar, schronów oraz kaponier. Zadaniem fortu była obrona doliny Wiaru z linią kolejową oraz wzgórz na pd. od wsi Cyków. W 1909 r. fort uzbrojony był w 4 działa 15 cm M.61 na drewnianych lawetach fortecznych i 4 działa polowe 9 cm M.75/90. Załogę fortu w 1901 r. stanowiła 1 kompania piechoty, 91 artylerzystów i 9 pionierów (saperów). W czasie 1 oblężenia twierdzy (18.09-9.10.1914) artyleria fortu brała udział w odparciu silnego ataku Rosjan na sąsiedni fort III b „Rożubowice”. W 2 oblężeniu (9.11.1914-22.03.1915) fort nie był bezpośrednio atakowany. Przed poddaniem twierdzy 22.03.2014 r. nie został wysadzony w powietrze. Podczas trzeciego oblężenia (30.05-4.06.1915) fort zajęły wojska niemieckie i austro-węgierskie. W latach 1920-30 i po II wojnie światowej dokonano niewielkich rozbiórek. Od 2002 r. w forcie funkcjonowało muzeum prowadzone przez osoby prywatne, ostatnio przez Wiesława Sokolika. W tym czasie przeprowadzono prace porządkowe na terenie fortu. W 2010 r. fort przejęło Przemyskie Stowarzyszenie Opieki i Rewitalizacji Linii Mołotowa „Projekt 8813”, które przeprowadziło prace porządkowe i udostępniło obiekt do zwiedzania.

Opis

Fort GHW III „Łuczyce” (Gürtelhauptwerk VIII Łuczyce), jest fortem artyleryjskim jednowałowym zbudowanym w systemie fortowym ześrodkowanym. Fort zlokalizowany jest na szczycie wzgórza 278,2 m n.p.m., na południowy-wschód od wsi Łuczyce. Powierzchnia fortu w granicach działki: ok. 3,5 ha.

Fort zbudowany jest na planie pięcioboku. Dzieło jest otoczone głęboką, sucha fosą, płytszą w części szyjowej. W części szyjowej zachowane są pozostałości ziemnej bastei na planie trapezu, z wjazdem w zachodnim barku. Przed wjazdem znajduje się betonowa wartownia o 2 pomieszczeniach. Przed czołem fortu zachowane są ziemne fortyfikacje zewnętrzne - wał z basteją na osi fortu. Szyja fortu zamknięta jest wałem z bramą wjazdową na wysokości bastei szyjowej. Wtórny, szerszy przejazd przez wał wykonany został w okresie międzywojennym po zachodniej stronie bramy. Wewnątrz fortu, równolegle do wału szyjowego, zlokalizowane są parterowe koszary, od strony czoła osłonięte szerokim wałem ziemnym. Wewnątrz koszar częściowo rozebrane zostały ściany działowe wydzielające poszczególne pomieszczenia. W osi koszar zlokalizowana jest przelotnia prowadząca na wewnętrzny dziedziniec, ograniczony od czoła i od wschodu szerokim wałem, osłaniającym niegdyś drewniany schron centralny. Obecnie, w zachodnim krańcu dziedzińca zlokalizowany jest niewielki, murowany schron z dwoma pomieszczeniami: dawnym magazynem amunicyjnym i remizą dla dział. Wał główny czół i barków z poprzecznicami mieszczącymi schrony pogotowia oraz remizy dla dział. Pomiędzy poprzecznicami rozmieszczone były stanowiska ogniowe dział oraz piechoty z murowanymi przedpiersiami. W fosie, na styku lewego barku i czoła, znajduje się jedyna zachowana w twierdzy wolnostojąca, murowana kaponiera. Wszystkie budynki posiadają stropy betonowe ułożone na warstwie dwuteowników stalowych. Elewacja koszar ceglana, z otworami okiennymi przesklepionymi łukami odcinkami oraz drzwiami z poziomymi nadprożami. Elewacja zwieńczona jest betonowym gzymsem, poniżej którego zachowane są rynhaki.

Obiekt dostępny dla zwiedzających. Fort znajduje się na „prawobrzeżnym szlaku fortecznym Twierdzy Przemyśl” (kolor czarny) oraz na szlaku rowerowym po fortach Twierdzy Przemyśl.

Oprac. Adam Sapeta, OT NID w Rzeszowie, 14.11.2014 r.

Rodzaj: architektura obronna

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ziemne

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_BL.4991, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_BL.28824