Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół pw. św. Jana Chrzciciela i św. Michała Archanioła, ob. parafialny - Zabytek.pl

kościół pw. św. Jana Chrzciciela i św. Michała Archanioła, ob. parafialny


kościół 1502 r. Lubawa

Adres
Lubawa, Kupnera 20

Lokalizacja
woj. warmińsko-mazurskie, pow. iławski, gm. Lubawa (gm. miejska)

Dobrze zachowany gotycko-renesansowy kościół poklasztorny, jeden z cenniejszych zabytków ziemi chełmińskiej.

Bogate i interesujące wyposażenie wnętrza, w większości pochodzące z czasów fundacji, ze szczególnie cennymi stropami nawy i prezbiterium.

Historia

Data powstania pierwszego kościoła nie jest znana. Wiadomo, że w 1366 r. biskup chełmiński Wikbold Dobilstein ufundował kaplicę p.w. św. Jana Chrzciciela i Michała na miejscu wcześniejszej budowli. W latach 1502 - 1506 biskup Mikołaj Chrapicki wzniósł przy kaplicy klasztor, w którym osadził franciszkanów sprowadzonych do Lubawy z prowincji saskiej. Po sekularyzacji państwa zakonnego franciszkanie opuścili miasto, a klasztor podupadł. W 1580 r. biskup Piotr Kostka, sprowadził do Lubawy bernardynów z prowincji polskiej. Był to pierwszy klasztor bernardynów polskich w Prusach Królewskich. Obecny kościół ufundowany przez miecznika ziem pruskich Seweryna Zaleskiego wybudowano w latach 1600 -1610, wyposażono w latach 1611 - 1613, konsekrowano w 1613 r.. Z tego okresu pochodzą imponujące stropy nawy (kasetonowy) i prezbiterium (płaskorzeźbiony). Po kasacie zakonów w Prusach w 1810 r., w 1821 r. kościół przejęli ewangelicy. W zabudowaniach klasztornych umieszczono szkołę i sąd. W latach 1866 - 67 w kościele wykonano generalny remont, w trakcie którego zaszły istotne zmiany we wnętrz. Zgodnie z ewangelickim zwyczajem wykonano empory boczne wsparte na dwóch rzędach słupów, które podzieliły jednoprzestrzenne wnętrze kościoła na trzy pseudonawy oraz przyczyniły się do przebudowy stropu. W 1976 r. balkony empor zlikwidowano, pozostawiając słupy, które pełnią funkcję konstrukcyjną. Po II wojnie światowej ponownie kościół rzymskokatolicki, od 1976 r. kościół rektoralny, parafialny od 2000 r.

Opis

Kościół gotycko-renesansowy, orientowany, usytuowany przy ulicy Kupnera, stanowi część dawnego zespołu poklasztornego, założonego na planie czworoboku. Murowany z cegły ceramicznej pełnej, tynkowany, wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta, z charakterystycznym dla kościołów zakonnych, silnie wydłużonym prezbiterium. Do pn.-zach. narożnika dostawiona pięciokondygnacyjna wieża na planie kwadratu w górnej partii ośmioboczna, nakryta kopulastym, dwukondygnacyjnym hełmem z galeryjką. Budowla opięta uskokowymi skarpami, elewacje rozczłonkowane przez wysokie, półkoliście zamknięte otwory okienne. W północnej ścianie wieży ozdobny, renesansowy portal. Wejście główne w elewacji zachodniej, zwieńczonej renesansowym, falistym szczytem, rozczłonkowanym gzymsami i spiętrzonymi pilastrami.

Jednoprzestrzenne wnętrze z dwoma rzędami drewnianych słupów, prezbiterium oddzielone od nawy łukiem tęczowym. Pomimo zniszczeń związanych z usuwaniem ołtarzy przez ewangelików zachowany cenny wystrój z wszystkich okresów istnienia kościoła: kasetonowy, renesansowy strop w nawie z malowaną dekoracją roślinno-geometryczną i figuralną (1610-12), rzeźbiony i polichromowany strop w prezbiterium ze scenami z życia św. Franciszka (1611-12), gotycki krucyfiks przywieziony prawdopodobnie na początku XVI w. przez franciszkanów z ich macierzystego klasztoru, późnorenesansowe stalle, konfesjonał i ambona z pocz. XVII w., barokowy ołtarz główny z 1728 r. wykonany przez Jerzego Dąbrowicza z Lubawy. W posadzce prezbiterium płyta nagrobna biskupa Mikołaja Chrapickiego, fundatora klasztoru, na wieży dzwon z 1591 r.

Dostęp do zabytku ograniczony. Kościół dostępny z zewnątrz, otwarty podczas nabożeństw.

Oprac. Marzena Zwierowicz, 5.12.2014 r.

 

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: gotycki

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_28_BK.136567, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_28_BK.246519