Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny - Zabytek.pl

kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny


kościół 1750 - 1761 Lubasz

Adres
Lubasz

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. czarnkowsko-trzcianecki, gm. Lubasz

Lubasz to znane sanktuarium maryjne północnej wielkopolski (Sanktuarium Królowej Rodzin).Późnobarokowy kościół pw.

Narodzenia NMP stanowi ciekawy przykład jednonawowej świątyni, posiadającej w fasadzie dwie diagonalnie ustawione wieże. W jego wnętrzu zachowało się jednolite rokokowe wyposażenie. Kościół otacza cmentarz, w pobliżu zachowała się dziewiętnastowieczna plebania oraz neogotycka dzwonnica.

Historia

Lubasz był wsią prywatną, początkowo w posiadaniu rodziny Lubaskich, później Gorajskich. Tutejsza parafia należy do najstarszych parafii w archidiecezji poznańskiej, istniała zapewne już w XII w. Najstarsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1392 r., parafia wspomniana była w 1403 r. Pierwotny drewniany kościół parafialny pw. św.św. Wawrzyńca i Zygmunta wzniesiony został z fundacji Lubaskich. W 1586 r. lub - wg innych źródeł - w latach 1606-09 w pobliżu wsi, na tzw. Krasnej Górze, na miejscu ofiarowanym przez Gorajskich wzniesiono drugą, również drewnianą świątynię. Jej fundatorem był pochodzący z pobliskiego Stajkowa cysters z Przemętu Adam Ryskonius. Powstanie kościoła, noszącego wezwanie Narodzenia NMP, wiąże się z cudownym obrazem, przywiezionym przez wspomnianego zakonnika z Rzymu i ofiarowanym rodzinnej parafii. Kościół na Krasnej Górze spłonął w 1664 r. W latach 1696-98 w jego miejscu powstała kolejna drewniana świątynia (data 1698 widnieje na chorągiewkach w kształcie smoczych głów, wieńczących kopuły kaplic obecnego kościoła). Budynek ten w 1 poł. XVIII w. był w złym stanie technicznym. W 1750 r. ówczesny proboszcz, ks. Jan Haliński przystąpił do budowy nowego, murowanego kościoła. Fundatorem projektu był dziedzic, Wojciech Maksymilian Bończa Miaskowski, późniejszy wojewoda kaliski. Środki na budowę przekazała okoliczna szlachta oraz zamieszkała we wsi i okolicach ludność. Prace budowlane, kontynuowane przez następcę ks. Halińskiego - ks. Franciszka Siatkiewicza, trwały do 1772 r. W latach 1761-1774 prowadzono prace przy wyposażeniu wnętrza. W 1778 r. (wg innych źródeł w 1785 r.) miała miejsce konsekracja kościoła. Od 1810 r. świątynia pełni funkcję kościoła parafialnego. W latach 1854-56 i w 1862 r. z inicjatywy Józefa Szułdrzyńskiego prowadzone były prace remontowe ( m. in. prace elewacyjne, malarskie i odnowienie ołtarz gł.). W poł. XIX w. w pobliżu kościoła wzniesiono plebanię, w 1856 r. powstała neogotycka dzwonnica. W latach 70. XIX w. odnowiono kaplice boczne i wszystkie ołtarze. W 1937 r. prof. Wacław Taranczewski z Poznania wykonał na stropie kościoła polichromię. Kolejne prace remontowe prowadzone były pod koniec ubiegłego wieku oraz w pierwszym dziesięcioleciu bieżącego stulecia.

Opis

Kościół parafialny pw. Narodzenia NMP położony jest na północ od wsi, na wzniesieniu zwanym Krasną Górą. Po wschodniej stronie świątyni rozciąga się cmentarz przykościelny, na którym zachowały się dawne nagrobki (najstarszy z 1844 r.), neoklasycystyczne grobowce rodzin właścicieli okolicznych majątków z 2 poł. XIX w., a także pomnik na mogile Powstańców Wielkopolskich. Kościół wraz z cmentarzem otoczony jest neobarokowym murem z ok. 1900 r., z trójdzielną bramą od zachodu. Budynek jest orientowany. W pobliżu, po stronie południowej znajduje się niewielka plebania - skromny, parterowy budynek na planie prostokąta, nakryty dwuspadowym dachem. Po stronie północno-zachodniej wznosi się murowana dzwonnica. Późnobarokowy kościół jest budynkiem jednonawowym, z nieco węższym, zamkniętym półkoliście prezbiterium od wschodu i parą ukośnie ustawionych, kwadratowych wież od zachodu. Wzdłuż bocznych ścian prezbiterium znajdują się dwie wydłużone, prostokątne przybudówki: po stronie południowej - zakrystia, po stronie północnej - skarbczyk. Do wschodniej partii nawy po obu stronach dostawiono dwie kaplice na rzucie podkowy: po stronie północnej - kaplicę pw. śś. Wojciecha i Stanisława, po stronie południowej - kaplicę pw. Św. Krzyża. Jednorodną bryłę nawy i prezbiterium nakrywa dach dwuspadowy. Ponad nieco niższymi, piętrowymi przybudówkami przy prezbiterium - dachy pulpitowe. Kaplice boczne nakrywają kopuły z niskimi latarniami. Nad całością dominują wysokie, dwukondygnacyjne wieże zachodnie, zwieńczone hełmami z ośmiobocznymi latarniami.

Kościół jest budynkiem murowanym z cegły, jego ściany zostały otynkowane. Dachy kryte są dachówką ceramiczną, hełmy wież oraz kopuły kaplic bocznych - blachą. Wnętrza nawy, prezbiterium oraz kaplic nakryte są stropami.

Fasadę kościoła ujmują dwie wieże. Jej wybrzuszona trójosiowa część środkowa, rozczłonkowana jest toskańskimi pilastrami i profilowanymi gzymsami. Wieńczy ją szczyt o wolutowych spływach. Naroża dolnej kondygnacji wież ujmują pilastry, wyżej - półkolumny. Pozostałe elewacje nawy i prezbiterium podzielone zostały zdwojonymi pilastrami dźwigającymi belkowanie, elewacje kaplic - pilastrami parzystymi. Okna zamknięte łukiem odcinkowym lub koszowym ujęte są prostymi obramieniami z kluczem lub uszakami. Półkoliście zamknięte okna górnej kondygnacji wież zostały zwieńczone odcinkami wygiętego gzymsu i ozdobnymi płycinami.

Ściany nawy rozczłonkowane zdwojonymi pilastrami toskańskimi, ściany prezbiterium - pilastrami parzystymi. Kaplice otwierają się do nawy półkolistymi arkadami, ponad którymi znajduje się bogata dekoracja sztukatorska (emblematy Męki Pańskiej, motywy heraldyczne i ornamentalne). Strop zdobi polichromia z 1937 r., wykonana przez Wacława Taranczewskiego przedstawiająca sceny z życia Marii.

Jednolite, rokokowe wyposażenie kościoła obejmuje m. in. sześć architektonicznych ołtarzy, ambonę i chrzcielnicę. W ołtarzu głównym znajduje się uznany za cudowny obraz Matki Boskiej Śnieżnej z ok. 1600 r. Ponadto należy wspomnieć dwurzędowe stalle w prezbiterium, zespół konfesjonałów oraz wsparty na pięciu arkadach z pilastrowanymi filarami chór muzyczny o bogatej dekoracji sztukatorskiej (muzykujące putta, figury aniołów, emblematy muzyczne, kartusze, orły).

Sanktuarium dostępne dla zwiedzających z zewnątrz i wewnątrz.

Bliższe informacje na temat działalności sanktuarium oraz godziny Mszy Św. są podane na stronie internetowej www.sanktuariumlubasz.pl

Oprac. Krzysztof Jodłowski, OT NID w Poznaniu, 22.07.2014 r.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Karol Barsolis.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: barokowy

Materiał budowy:  nieznana

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_BK.71478, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_BK.56473