Jest cennym świadectwem wielokulturowego dziedzictwa Wielkopolski.

Historia

Zasiedlanie ziem położonych na południe od Szczecinka, w dolinie Gwdy, na pograniczu Wielkopolski i Pomorza rozpoczęło się na pocz. XVI w. Wcześniej, w poł. XV w., lub nawet ok. 1490 r. książę Bogusław X nadał m. in. pustkę Lotyń w lenno rodzinie Hertzbergów. Na otrzymanych ziemiach Hertzbergowie założyli kilka wsi, m. in. Lotyń, który stał się ich rodową siedzibą (aż do 1945 r.). Lokacja wsi nastąpiła w XVI w. Zapewne w tym samym czasie powstał pierwotny kościół ewangelicki z fundacji Hertzbergów. W 1587 r. jako patronowie świątyni występują Vangerowowie z pobliskiego Węgorzewa. Zachowany do dziś kościół powstał ok. 1734 r., z fundacji Kacpra von Hertzberga, z tego czasu pochodzi też barokowy ołtarz ambonowy. W 1911 r. przeprowadzono gruntowną restaurację kościoła. W okresie międzywojennym Jost von Hertzberg wykonał cztery witraże. Po 1945 roku świątynia została przejęta przez katolików. Konsekracja miała miejsce 9 września 1945 r. Parafia została utworzona 25 stycznia 1968 r. W 1985 r. wymienione zostało pokrycie dachów, odrestaurowano też wnętrze świątyni.

Opis

Kościół usytuowany jest w centrum wsi, po północnej stronie lokalnej drogi do Węgorzewa (ul. Pocztowa). Świątynię otacza cmentarz przykościelny, ogrodzony nowym parkanem metalowym na betonowej podmurówce. Na terenie cmentarza znajdują się otoczone metalową kratą groby i pomnik Hertzbergów. Po południowej stronie kościoła znajdawał się kopiec, na którym wznosił się pomnik poległych podczas I wojny światowej (ob. klomb). Jednonawowy, salowy kościół wzniesiony został na planie wydłużonego prostokąta, z prosto zamkniętą częścią prezbiterialną od wschodu. Od zachodu przylega do niego węższa, prostokątna wieża z kruchtą w przyziemiu, poszerzona od północy i południa o dwie, prostokątne przybudówki. Przy nawie od północy znajduje się niewielka, prostokątna klatka schodowa, od południa po stronie wschodniej - również prostokątna, wąska zakrystia poprzedzona kwadratowym przedsionkiem. Nawa oraz przylegająca do niej znacznie niższa zakrystia nakryte są wspólnym dachem dwuspadowym. Przedłużona połać dachu nakrywa też pn. przybudówkę klatki schodowej. Nad całością dominuje wysoka wieża o lekko pochylonych ścianach, nakryta wysmukłym, ośmiobocznym hełmem o charakterze iglicy. Znacznie niższe przybudówki przy wieży nakryte są dachami pulpitowymi.

Kościół jest budynkiem drewnianym, wzniesionym na ceglanej, otynkowanej podmurówce. Ściany konstrukcji szkieletowej, z ceglanymi, tynkowanymi wypełnieniami. Ściany przedsionka zakrystii oraz północnej przybudówki klatki schodowej, a także szczyty nawy i zakrystii oszalowano pionowo mocowanymi deskami. Wieża wzniesiona została na ceglanej podmurówce, w konstrukcji słupowej, górna partia jej ścian jest oszalowana. Dachy oraz hełm wieży pokryte zostały blachą miedzianą. Wnętrze świątyni nakrywa drewniany strop belkowy z dolnym pułapem.

Na zewnątrz kompozycja ścian oparta jest na kontraście ciemnych belek konstrukcji szkieletowej i jasnych, otynkowanych, malowanych na biało wypełnień. Znajdujące się w kruchcie podwieżowej główne wejście, wejście wschodnie (obecnie zamurowane) oraz rozmieszczone w dwóch kondygnacjach okna są prostokątne lub kwadratowe.

Wnętrze nakrywa strop belkowy z dolnym pułapem o zaokrąglonych narożach, imitującym sklepienie kolebkowe, ozdobiony polichromią (wazony z kwiatami, wić akantowa) uzupełnioną po 1945 r. motywami figuralnymi. Wokół ścian kościoła biegną wsparte na drewnianych słupach empory (niegdyś istniała także empora wsch., rozebrana po 1945 r.). Balustrady empor ozdobione są płycinami o zróżnicowanym kształcie, wypełnionymi dekoracją malarską (rozety, wić akantowa).

Dawne wyposażenie kościoła obejmuje m. in. barokowy ołtarz z 1733 r., pierwotnie ambonowy, ujęty kolumnami toskańskimi i akantowymi uszakami, z nowym obrazem Matki Boskiej w polu centralnym, zwieńczony koroną na tle kotary oraz figurami aniołów, podtrzymujących kartusze herbowe Hertzbergów. W oknach od strony wsch. zachowały się cztery witraże, wykonane w okresie międzywojennym przez Josta von Hertzberga, przedstawiające sceny z życia Chrystusa. Przy wsch. ścianie kościoła ustawiono kamienną płytę nagrobną z kartuszem herbowym Friedricha Wilhelma von Hertzberga (zm. 1835 r.).

Obiekt dostępny dla zwiedzających. Bliższe informacje oraz godziny Mszy Św. są podane na stronie internetowej Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej www.koszalin.opoka.org.pl

Oprac. Krzysztof Jodłowski, OT NID w Poznaniu, 17.11.2014 r.