Świątynia powstała wg projektu znanego architekta szwajcarskiego - Jerzego Catenaciego. Kościół zbudowano w latach 1670-1686, z fundacji przełożonego kongregacji filipinów w Studziannie, ks. Adama Smuszewskiego. Z tego okresu pochodzi kamienne ogrodzenie z barokową bramą oraz jednolite wyposażenie wnętrza. Drewniana dzwonnica powstała w 1832 roku.

Historia

Łopienno posiada średniowieczną proweniencję. Wieś usytuowana przy starym trakcie z Gniezna do Nakła, po raz pierwszy wzmiankowana w 1399 roku. W 1519 r. otrzymała prawa miejskie nadane przez Zygmunta I na prośbę swego sekretarza Andrzeja Zakrzewskiego. Prawa miejskie Łopienno utraciło w 1888 roku. Z miejskiego założenia zachował się trójkątny rynek, przy którym usytuowany jest zespół kościoła. Od poł. XVI w. kolejno właścicielami Łopienna byli Latalscy, Czarnkowscy, m. in. ok. 1597 r. Piotr - starosta kcyński, Smuszewscy, Skoroszewscy, Grudzielscy i Zakrzewscy. Kościół pierwotnie pw. Św. Katarzyny (wzmianki w 1520 r.), filialny został ufundowany już na przełomie XIII i XIV wieku. Za biskupa Bogorii Skotnickiego w 2 poł. XIV w. Łopienno stało się siedzibą parafii. Na miejscu pierwszego kościoła, w k. XVI w., z fundacji Piotra Czarnkowskiego wzniesiona została kolejna drewniana świątynia, którą zniszczył pożar w latach 60. XVII w. Budowę obecnego murowanego, barokowego kościoła rozpoczęto przed 1670 r. Świątynie zaprojektował architekt Jerzy Catenaci (właściwie Giorgio Catenazzi). Wraz z K. Bonadurą zaprojektował m.in. kościoły w Poznaniu: Bernardynów (1658-68), Karmelitów (1658-67) i Reformatów (1663-85). Uroczysta konsekracja nowego kościoła miała miejsce w 1686 r. W pierwszej poł. XVIII w. nawę i prezbiterium pokryła polichromia. W 1866 r. podczas gruntownej restauracji odnowiono m. in. fasadę. W l. 1909-1911 odsłonięto polichromię na sklepieniu. W l. 1924-25 Wacław Skarbiński z Łopienna uzupełnił wewnętrzne tynki, a Stanisław Smogulecki odnowił freski. W 1929 r. wykonano remont więźby dachowej oraz przełożono pokrycie dachu oraz oszalowano na nowo drewnianą dzwonnicę. Po 1964 r. przeprowadzono konserwację polichromii barokowej, którą wcześniej zniszczono w znacznym stopniu poddając ją nieudolnej konserwacji. W 1970 r. rozpoczęto prace przy przełożeniu dachu, wykonaniu nowych rynien i opierzeń. Następnie przeprowadzono prace tynkarskie oraz malowanie elewacji. W 1986 roku pomalowano wnętrze kościoła oraz oczyszczono polichromię, a także przeprowadzono remont dzwonnicy. W l. 90. XX w. miał miejsce kolejny remont dachu.

Opis

Łopienno, duża wieś (dawne miasto) położona na Pojezierzu Gnieźnieńskim, 5 km na południe od Janowca Wlkp., na zachodnim brzegu rynny polodowcowej, w której leżą dwa jeziora: Łopienno Północne i Południowe. Zespół kościoła pw. Wniebowzięcia NPM usytuowany jest w pn.-wsch. części miejscowości, po wschodniej stronie drogi z Kłecka do Janowca Wlkp., zamykając od północy trójkątny rynek Orientowany kościół, z pewnym odchyleniem ku południowi, otacza dawny cmentarz przykościelny o kształcie prostokąta, nieco zaokrąglony od wschodu, ogrodzony murem z kamieni polnych z bramką od zachodu oraz bramą od południa. Od północy znajduje się furtka prowadząca do pobliskiej plebanii. Przed kościołem rozciąga się plac wyłożony różnobarwną kostką, ozdobiony motywem wieloramiennej gwiazdy z datą 1907 r. Na terenie dawnego cmentarza, po jego zachodniej stronie wznosi się drewniana dzwonnica oraz na wysokim cokole ustawiona figura św. Antoniego Padewskiego. Obok figury - kamień z napisem upamiętniającym 250 rocznicę konsekracji kościoła. Po wschodniej stronie kościoła przy murze ustawione są niewielka kapliczka z figurą Matki Boskiej, nagrobek ks. Józefa Gierłowskiego (zm. w 1935 r.) oraz zbudowana z kamienia tzw. Kalwaria Łopieńska. Na południe od kościoła usytuowany jest dom parafialny.

Kościół jest budynkiem murowanym z cegły o ścianach obustronnie tynkowanych. Świątynia jednonawowa, 4-przęsłowa, wzniesiona na rzucie prostokąta, z niewyodrębnionym prezbiterium. Wschodnie przęsło nawy nieco szersze od pozostałych. Po obu stronach korpusu dwie analogiczne przybudówki na rzucie prostokąta. Od południa mieszczą się w niej dwie kaplice na rzucie kwadratu: Matki Boskiej Różańcowej oraz św. Katarzyny. Od północy w przybudówce mieści się kaplica Pana Jezusa, zakrystia i skarbczyk. Przy zachodnim przęśle nawy, od północy przylega niewielka kruchta. Kościół nie jest podpiwniczony, jedynie pod prezbiterium i kaplicami bocznymi znajdują się krypty dostępne z zewnątrz. Zwartą bryłę wzmocnioną szkarpami wieńczy dwuspadowy dach, pokryty dachówką karpiówką. Niższe przybudówki nakryte są trójspadowymi dachami. Elewacje tynkowane, utrzymane w naturalnym kolorze tynku. Fasada zachodnia ujęta narożnymi szkarpami, podzielona pilastrami i profilowanymi gzymsami, 3-osiowa, dwukondygnacyjna, zwieńczona szczytem o wolutowych spływach. Na osi prostokątne wejście, ponad którym w polach bocznych umieszczone półkoliście zamknięte oprofilowane nisze konchowe, w których rzeźby z 1866 r. przedstawiające Chrystusa i dwóch biskupów. Wnętrze o ścianach rozczłonkowanych zdwojonymi pilastrami korynckimi, dźwigającymi szerokie belkowanie, ozdobione fryzem z motywami uskrzydlonych główek anielskich i festonów owocowych. Ponad wschodnim, szerszym przęsłem nawy - eliptyczna kopuła. Pozostałe przęsła nawy, prezbiterium oraz kaplice ze sklepieniami kolebkowymi na gurtach. Sklepienie nawy ozdobione polichromią barokową z pierwszej połowy XVIII w., w kopule ze scenami Wniebowzięcia NPM oraz ewangelistami, w pozostałych przęsłach ze scenami Zwiastowania i Nawiedzenia NPM. W zakrystii sklepienie żaglaste ze skromną dekoracją sztukatorską. Wyposażenie kościoła głównie barokowe z 2 poł. XVII wieku obejmujące ołtarz główny oraz ołtarze boczne w nawie i kaplicach.

Dostępność obiektu dla zwiedzających. Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu. Bliższe informacje na temat parafii oraz godziny Mszy Św. są podane na stronie internetowej parafii.

Oprac. Teresa Palacz, OT NID w Poznaniu, 21-06-2017 r.