Kasa Przemysłowa, ob. sąd wojskowy - Zabytek.pl
Kasa Przemysłowa, ob. sąd wojskowy
Adres
Łomża, Dworna 16
Lokalizacja
woj. podlaskie, pow. Łomża, gm. Łomża
Budynek banku jest świadectwem rozwoju polskiej przedsiębiorczości w czasie zaborów.
Historia
W 1885 r. z inicjatywy miejscowych rzemieślników, kupców i rolników powstała Kasa Pożyczkowa Przemysłowców Łomżyńskich, której celem było udzielanie kredytów miejscowym inwestorom. Początkowo Kasa nie posiadała własnego lokalu, w 1903 r. postanowiono część zysków przeznaczyć na budowę okazałej siedziby na parceli przy ul. Dwornej. Projekt przygotował kierownik Wydziału Budowlanego Rządu Gubernialnego w Łomży arch. Franciszek Przecławski, prace rozpoczęto w 1907 r. i ukończono w 1909 roku. Ostatnim dyrektorem kasy był Edmund Cebert, po którego śmierci w 1927 r. Kasa Pożyczkowa Przemysłowców Łomżyńskich zakończyła działalność. Pomieszczenia w budynku przerobiono na luksusowe apartamenty na wynajem. W czasie sowieckiej okupacji w latach 1939-1941 mieszkania oddano wyższym rangą urzędnikom administracji. Po wojnie obiekt przeznaczono na siedzibę sądu, obecnie mieści się w nim Sąd Okręgowy.
Opis
Budynek usytuowany w ścisłym centrum miasta, w pd. pierzei ul. Dwornej. Styl: Neobarokowy.
Budynek na planie prostokąta z prostokątną oficyną od pn.-wsch., trzykondygnacyjny, podpiwniczony. Oficyna trzykondygnacyjna, 4-osiowa, z wysuniętym ryzalitem w skrajnej pd. osi, mieszczącym klatkę schodową. Murowany z cegły i tynkowany, więźba dachowa drewniana, dachy dwuspadowe, kryte dachówką. Elewacja frontowa pn. 9-osiowa z trzema ryzalitami w wielkim porządku korynckim. Skrajne ryzality jednoosiowe zwieńczone tympanonem, środkowy z wejściem zwieńczony facjatką z okrągłym oknem w ozdobnym obramieniu. Piwnica i parter boniowane, piętro oddzielone gzymsem i szerokim fryzem z tralkami, w ryzalitach z balkonem. W trzeciej kondygnacji między ryzalitami szerokie balkony na konsolach z kutymi balustradami. Okna parteru, piętra i bocznych ryzalitów zamknięte półkoliście, na piętrze w polach ponad łukami zdobienie sztukaterią. W środkowym ryzalicie ostatnia kondygnacja oddzielona szerokim fryzem z bogatą dekoracją sztukatorską z motywem masek. Na ostatniej kondygnacji oprócz bocznych ryzalitów okna prostokątne. Elewacja pd. 7-osiowa, z wydatnym ryzalitem w środkowej partii. Wnętrza zachowane w partii hallu głównego i klatki schodowej, częściowo oryginalna posadzka z płytek ceramicznych, odrestaurowane balustrady i sztukaterie w stylach historycznych (barok, renesans) oraz secesyjne.
Siedziba sądu - obiekt dostępny z zewnątrz.
Oprac. Grażyna Rogala, OT NID w Białymstoku, 10-12-2015 r.
Rodzaj: budynek użyteczności publicznej
Styl architektoniczny: neobarokowy
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_20_BK.61669, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_20_BK.176369