Stanowi jego integralną część i pokazuje typowy sposób organizowania przestrzeni fabryczno- rezydencjonalnej na terenie Łodzi w końcu XIX w. Jest to obiekt o charakterze reprezentacyjnym, otoczony ogrodem i zespołem budynków gospodarczych. Zachowany pierwotny układ wnętrz rezydencji, w wyniku badań archiwalnych i przeprowadzonego remontu konserwatorskiego, otrzymał bogaty, bardzo zbliżony do oryginalnego wystrój. Także układ przestrzenny zespołu poddany został pracom umożliwiającym wykorzystanie poszczególnych jego części dla celów muzealnych i dla zwiedzających.

Historia

Neorenesansowa willa ufundowana została przez Karola Scheiblera jako prezent ślubny dla najstarszej córki Matyldy i Edwarda Herbsta, który zarządzał zakładami jeszcze za życia teścia. Powstała w latach 1875-76. Projekt przypisywany jest architektowi miejskiemu Hilaremu Majewskiemu. Wozownię zaprojektował znany architekt Adolf Zeligson.

Opis

Budynek zaprojektowano na planie prostokąta, od strony wschodniej do budynku przylega łącznik, duża sala balowa i przeszklony łącznik pozwalający na przejście z sali do oranżerii. Do sali balowej od północy przylega dwuskrzydłowa oficyna, a przy jej północno wschodnim narożniku umieszczono niewielki prostokątny budynek mieszkalny. Elewacje willi są zaakcentowane ryzalitami: płytkim, trzyosiowym od strony zachodniej z figurą prządki w centralnej osi I piętra, półokrągłym, parterowym od strony ogrodu i od północy ryzalitem z wydatnym portykiem wejściowym wspartym na dwóch parach kolumn o gładkich trzonach i zwieńczonych kapitelami jońskimi. W ryzalicie zachodnim dodatkowe akcenty ozdobne stanowią na parterze pilastry narożne o prostych kapitelach i pary półkolumn o gładkich trzonach i kapitelach kompozytowych flankujące otwór okienny w osi centralnej. Ponad nim na I piętrze znajduje się nisza z figurą prządki zwieńczona trójkątnym naczółkiem wspartym na dwóch pilastrach o gładkich trzonach i kapitelach kompozytowych. Narożniki willi i ryzalitów zdobi boniowanie. Pod okapem dachu wokół całego budynku biegnie zwieńczenie złożone z profilowanych listew oddzielających fryz wolich oczu, kostek i konsol. Całość koronuje wysunięty, profilowany okap.

We wschodniej części działki stoi duży budynek ustawiony prostopadle do ul. Tymienieckiego, mieszczący niegdyś stajnie i pomieszczenia mieszkalne w wieży. Wybudowano go z czerwonej cegły, zaś dekoracje dzielące elewacje i akcentujące narożniki wykonano z gładkiego, jasnego tynku. Elewację frontową zdobią medaliony z pełnoplastycznymi rzeźbami końskich głów.

Rezydencja jest typowym dla Łodzi przykładem luksusowego mieszkania właściciela- zarządcy fabryki usytuowanego w pobliżu kompleksu fabrycznego i zespołu domów robotniczych. Wnętrza budynków zespołu zaadaptowane zostały dla potrzeb Muzeum Sztuki, którego willa jest filią od roku 1976. Zaprezentowane są tu wnętrza fabrykanckie z przełomu XIX i XX w. Pomieszczenia zaaranżowane zostały zgodnie z ich przeznaczeniem na gabinety, salony, pokoje i sypialnie. Zobaczymy tu także zbiory malarstwa- obrazy Matejki, Rodakowskiego, Gierymskiego, Wyczółkowskiego, Boznańskiej czy Wyspiańskiego. Od momentu przejęcia przez Muzeum Sztuki kompleks był wielokrotnie poddawany pracom remontowym, odtworzeniowym i konserwatorskim. Ostatnie duże prace adaptacyjne i remontowe pozwoliły na stworzenie w willi i budynkach przylegających nowoczesne muzeum wnętrz z bogatą ofertą dla indywidualnych turystów i dużych grup zwiedzających zarówno dorosłych jak i dzieci.

Muzeum jest dostępne dla zwiedzających. Na terenie willi obowiązuje zakaz stosowania lamp błyskowych.

Oprac. Patrycja Podgarbi, OT NID w Łodzi, 25-08-2014 r.