Bogaty, reprezentacyjny wystrój elewacji świadczący o randze obiektu i jego znaczeniu w krajobrazie miasta, poddany został pracom konserwatorskim przywracającym wspaniały wygląd. Bryła budynku i zasadniczy podział wnętrz nie uległy zmianom. Został zachowany układ przestrzeni związanej z westybulami- przedsionkami, dawną salą operacyjną, klatkami schodowymi, dawną salą zgromadzeń i galerią nad nią. Tam zachował się bogaty wystój sztukatorski i polichromie. Pozostałe pomieszczenia uległy przeobrażeniu i stanowią rodzaj kreacji konserwatorskiej z dekoracjami powstałymi w oparciu o te zachowane i współczesnymi.

Historia

Towarzystwo Kredytowe powołane został w Łodzi w 1872 r. Jego utworzenie miało na celu ożywienie rynku związanego z budową nowych nieruchomości na terenie miasta. Umożliwiało zaciąganie pożyczek pod zastaw hipoteczny. Początkowo działalność swą prowadziło w wynajętych pomieszczeniach. W 1878 r. zorganizowany został zamknięty konkurs na projekt siedziby Towarzystwa. Do udziału zaproszono warszawskich projektantów i budowniczych: Ernesta M. Błotnickiego i Bronisława Żochowskiego oraz łódzkiego architekta miejskiego Hilarego Majewskiego. Ostatecznie zrealizowano, po niewielkiej korekcie, projekt Majewskiego. Budowa siedziby Towarzystwa, pod nadzorem projektanta, trwała do 1881 r. Później, do roku 1939 we wnętrzach miały miejsce liczne przebudowy i modernizacje związane z oświetleniem i ogrzewaniem. W 1902 r. przy wschodniej krawędzi działki wybudowano parterowy budynek gospodarczy. W latach 1908-1910 do budynku głównego dobudowano oficynę zachodnią, w której mieściły się biura Wydziału Hipotecznego. W latach 1932-34 przebudowano według projektu L. Lubotynowicza portyk frontowy. W roku 1933 po wschodniej stronie działki wybudowano oficynę, którą także zaprojektował Lubotynowicz. Mieściła się tam Hipoteka Okręgowa przy Sądzie Okręgowym w Łodzi. W okresie powojennym w budynku rezydował radziecki sztab wojskowy, później mieścił się tu wydział kwaterunkowy i Akademia Medyczna Instytut Stomatologii. Dziesięciolecia niewłaściwego użytkowania i zaniedbań doprowadziły budynek do stanu zniszczeń graniczących z ruiną. Po opuszczeniu budynku przez Instytut Stomatologii, do roku 2008 budynek nie był remontowany ani zabezpieczany. Prace remontowe i konserwatorskie rozpoczął w 2008 r. nowy właściciel obiektu spółka Fenix Capital S.A.

Opis

Duży reprezentacyjny gmach dawnego Towarzystwa Kredytowego Miejskiego zajmuje działkę w południowej pierzei ul. Pomorskiej. Rzut budynku przypominający literę T tworzy szeroki budynek frontowy z dwoma wysuniętymi ryzalitami i okazałym portykiem wejściowym i jego część południowa o rzucie prostokąta zbliżonego do kwadratu. Oś centralną, pomiędzy ryzalitami zajmuje dwupiętrowa, trójosiowa część centralna z portykiem i trójkątnym zwieńczeniem, w którym zawarto sentencję będącą dewizą Towarzystwa: VIRIBUS UNITIS (wspólnymi siłami). Styl bogatych dekoracji architektonicznych badacze określają jako nawiązanie do dojrzałego renesansu włoskiego, którym zafascynowany był Hilary Majewski. Całość wieńczą alegoryczne postacie kobiece. Podział ścian zewnętrznych stanowią profilowane gzymsy usytuowane pomiędzy kondygnacjami i pary pilastrów i półkolumn umieszczonych pomiędzy otworami okiennymi. Od frontu pilastry znajdują się na parterze i wieńczą je proste kapitele, na wyższych kondygnacjach pola pomiędzy oknami akcentują półkolumny o żłobkowanych trzonach i kapitelach jońskich. Pomiędzy otworami okiennymi elewacji od południa znajdują się wyłącznie pilastry. Zwieńczenie portyku zajmującego oś centralną budynku frontowego w postaci tralkowej balustrady stanowi jednocześnie taras na I piętrze. Portyk z podjazdem wspierają dwie kolumny. We wnętrzach na szczególną uwagę zasługują: reprezentacyjny westybul, klatka schodowa, okazała sala operacyjna i niemniej reprezentacyjna sala posiedzeń dyrekcji Towarzystwa. Bogactwo detali i polichromii zastosowane we wnętrzach dosadnie podkreślało rangę obiektu. Ogromna powierzchnia sali operacyjnej wraz z galerią i doświetlającymi ją w górnej części otworami okiennymi przypomina bardziej pałacową salę balową niż miejsce dokonywania skomplikowanych operacji finansowych.

Prace remontowe i konserwatorskie trwające trzy lata zaowocowały niesamowitym wyglądem zabytku. Poprzedziły je liczne badania architektoniczne i stwierdzające pierwotną kolorystykę polichromii, marmoryzacji i dekoracji sztukatorskich. Wiele elementów poddano konserwacji, liczne udało się zrekonstruować na podstawie zachowanych fragmentów.

Obiekt jest dostępny dla zwiedzających po uprzednim ustaleniu terminu z jego właścicielem.

Oprac. Patrycja Podgarbi, OT NID w Łodzi, 25-08-2014 r.