Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

budynek administracyjno-diagnostyczny - Zabytek.pl

budynek administracyjno-diagnostyczny


budynek użyteczności publicznej 1903 - 1904 Łódź

Adres
Łódź, Aleja Marszałka Józefa Piłsudskiego 71

Lokalizacja
woj. łódzkie, pow. Łódź, gm. Łódź

W czasie, kiedy powstawał, był jednym z najbardziej nowoczesnych szpitali dziecięcych w Polsce i Europie.

Jego fundatorzy i pomysłodawcy dołożyli wszelkich starań, aby szpital był zbudowany według najnowszych osiągnięć wiedzy technicznej i medyczno-sanitarnej. Placówka była czynna także w okresie II wojny światowej - leczyły się w niej dzieci niemieckie i polskie. Na początku działalności, aż do wybuchu wojny, szpital był dotowany jedynie z darowizn prywatnych i opłat stałych pobieranych od pacjentów z zamożnych rodzin. Mimo niestabilnej sytuacji finansowej placówka oferowała część miejsc dla dzieci z rodzin najuboższych, których nie było stać na ponoszenie jakichkolwiek opłat. Szpital powstał dzięki fortunom przemysłowców łódzkich, m.in. Scheiblerów, Herbstów, Geyerów i Kunitzerów, stanowi więc świadectwo rozwoju kapitalistycznej, przemysłowej Łodzi. Stylistycznie obiekt jest nierozerwalnie związany z ceglaną architekturą przemysłową projektowaną w Łodzi w 2. poł. XIX i na pocz. XX wieku. Budowniczym szpitala był Paul Riebensahm, prace budowlane powierzono zaś miejscowej firmie Nestler i Ferrenbach. Pawilon V, wybudowany w 1928 r., zaprojektował znany architekt pracujący na terenie Łodzi - Wiesław Lisowski. Od momentu powstania do czasów współczesnych szpital niezmiennie pełnił swoją pierwotną funkcję. Jest wśród łodzian najbardziej rozpoznawalną placówką szpitalną, przyjmującą małych pacjentów nieprzerwanie do lipca 2012 r., kiedy rozpoczęto jej gruntowny remont i modernizację.

Historia

Budynki szpitalne wzniesiono w latach 1902-1904 oraz w 1908 i 1928 roku. Placówka rozpoczęła działalność 9 marca 1905 roku. Współinicjatorami i fundatorami szpitala, od początku hojnie wspierającymi finansowo budowę placówki, która miała upamiętniać ich przedwcześnie zmarłą córkę Annę Marię, byli Edward i Matylda Herbstowie. Do inicjatorów budowy szpitala należeli także Karol Jonscher, Emil Geyer, Juliusz Kunitzer i wiele innych osób, zasłużonych dla placówki pracą społeczną i darowiznami. W latach 1903-1904 wzniesiono budynek administracyjny, pawilon chirurgii, pawilon laryngologii, pawilon neurologii, pawilon zakaźny, pralnię i prosektorium. W 1908 r. do pawilonu chirurgii dobudowano część rehabilitacyjną. Budynek, również wzniesiony dzięki fundacji Matyldy i Edwarda Herbstów, stanowił hołd złożony współinicjatorowi i dyrektorowi szpitala, doktorowi Karolowi Jonscherowi. W 1928 r. wybudowano pawilon dla dzieci chorych na gruźlicę im. Juliusza Kunitzera - fundatora budynku.

Opis

Wolno stojące pawilony w otoczeniu parkowym, wzniesione z cegły ceramicznej pełnej na zaprawie wapiennej. Ceglane są także ściany działowe w poszczególnych budynkach (poza drewnianymi ścianami użytkowych poddaszy). Więźby dachowe w niemal wszystkich obiektach drewniane, podobnie jak stropy między kondygnacjami. Płaski strop z betonowych płyt ułożonych na stalowych kratownicach ma jedynie budynek kuchni. Charakterystyczną cechą wyróżniającą architekturę budynków szpitalnych są wysokie, ostrołukowo zakończone otwory okienne i drzwiowe. W budynku administracyjnym frontowym wejście główne zaakcentowano dodatkowo dużą rozetą z kolorowym przeszkleniem. Skrzydła drzwiowe mają konstrukcję ramowo-płycinową z przeszklonym nadświetlem, drewniane okna - skrzynkową zespoloną. Wielospadowe dachy poszczególnych obiektów, kryte prostokątnymi arkuszami blachy (budynek administracyjny) i czarną papą asfaltową, wyróżniają je i nadają jednolity charakter całemu zespołowi, podobnie jak ozdobne szczyty akcentujące wejścia główne do pawilonów. Niektóre budynki są podpiwniczone (pawilon kuchenny, pawilon dla dzieci chorych na gruźlicę) lub częściowo podpiwniczone (pawilon zakaźny). We wnętrzach klatki schodowe o betonowych stopniach wyłożonych lastriko (poza budynkiem kuchni) i kutych balustradach. Posadzki korytarzy, laboratoriów, sal przyjęć i sanitariatów wyłożone lastriko lub terakotą. Na podłogach pomieszczeń biurowych linoleum. Oś kompozycyjna założenia przebiega z północy na południe. Posesja ma kształt wydłużonego prostokąta. Północną część, od al. J. Piłsudskiego, wypełnia budynek administracyjny. Pozostałe pawilony: chirurgii, niemowlęcy i wewnętrzny, neurologii i okulistyki, pralni z kotłownią, izolacyjny (ob. okulistyki), neurologii, kuchni, laryngologii i pracowni anatomii patologicznej, zajmują części działki w kierunku południowym. Całość jest otoczona wysokim ceglanym ogrodzeniem z charakterystycznymi słupkami. W ogrodzeniu frontowym zastosowano ozdobne elementy kute przęseł i bramy wjazdowej. Niewielki park z licznym starodrzewem, otaczający budynki szpitalne, podzielono alejkami prowadzącymi do poszczególnych pawilonów. Elementami jego wyposażenia są proste latarnie i drewniane ławki. Poza budynkiem mieszczącym oddział dla dzieci chorujących na gruźlicę, wzniesionym najpóźniej i otynkowanym, oraz pawilonem zakaźnym ściany zewnętrzne pozostałych budowli wykończono ciemnoczerwoną cegłą licówką, z elementami zdobień w formie ceglanych romboidalnych fryzów biegnących pod okapami dachów. Elementami zdobiącymi zwracającymi uwagę są także otynkowane płyciny pod oknami w budynku administracyjnym, kuchni oraz w pawilonach niemowlęcym - wewnętrznym, chirurgii, laryngologii, pralni i prosektorium.

Zabytek niedostępny. Od lipca 2012 r. na terenie wszystkich pawilonów trwają prace konserwatorskie, remontowe i modernizacyjne. Ich zakończenie przewidziano na czerwiec 2014 roku. Po zakończeniu prac szpital - wzbogacony o nowoczesną aparaturę i aranżację wnętrz - wznowi działalność. Szpital nie jest obiektem przeznaczonym do zwiedzania.

Oprac. Patrycja Podgarbi, OT NID w Łodzi, 09-05-2014 r.

Rodzaj: budynek użyteczności publicznej

Styl architektoniczny: neogotycki

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_BK.133334, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_10_BK.159669