Historia

Budowa cerkwi określana jest na lata 1913-1914. W decyzji o wpisie do rejestru zabytków określona jako cerkiew grzebalna. Pierwszy projekt powstał w 1902 r. i obejmował kaplicę, dom stróża i ogrodzenie prawosławnej części cmentarza na Dołach. W 1904 r. projekt zmieniono i według niego przypuszczalnie wzniesiono okazałą kaplicę w stylu rusko- bizantyjskim. W karcie ewidencyjnej autorstwa K. Stefańskiego umieszczona została informacja o prawdopodobnym autorstwie pierwszego projektu, który powstał w pracowni łódzkiego architekta F. Chełmińskiego.

Opis

Murowana kaplica zajmuje parcelę przy alei głównej prawosławnej części cmentarza. Zbudowana została na planie kwadratu z niewielkimi ryzalitami w elewacjach bocznych, które w rzucie dają obrys krzyża greckiego o niewielkiej rozpiętości ramion. Budynek jest orientowany. Wejście poprzedzone zostało lustrzanymi dwubiegowymi schodami. Dalej znajdują się wysokie, dwuskrzydłowe drzwi zwieńczone półokrągło zakończonym, przeszklonym nadświetlem, prowadzące do wnętrza kaplicy. Od wewnątrz drzwi zabezpieczone są prostą metalową kratą. Wejście do kaplicy flankują masywne gładkie kolumny posadowione i zwieńczone identycznymi elementami w formie kostek, których boki akcentują półkoliste gładko otynkowane pola. Kapitele wieńczą proste listwy zabezpieczone blachą ocynkowaną. Kolumny z takimi samymi bazami i kapitelami flankują otwory okienne w ścianie północnej i południowej. Wszystkie detale okalające drzwi wejściowe i okna są gładko otynkowane, pomalowane na biało i wyraźnie odcinają się od ścian kaplicy, które pokrywa ciemnoczerwona cegła klinkierowa. Kolumny przed wejściem dźwigają portyk przekryty dwuspadowym płaskim zadaszeniem. Na nim ustawiona została czworokątna sygnatura. Jej ściany boczne przepruwają półokrągłe otwory zakończone opaskami wykończonymi od wewnątrz fryzem kostkowym. Całość wieńczy złocone zadaszenie w formie czworokątnej kopuły z krzyżem prawosławnym. Sygnatura mieści dzwon pogrzebowy.

Kwadratowy korpus wspiera ośmioboczny bęben cebulastej, spłaszczonej kopuły zwieńczonej metalowym krzyżem prawosławnym. Pod kopułą biegnie wąski profilowany gzyms. Korpus ma ukośnie ścięte narożniki zabezpieczone złoconą blachą i zwieńczony został szerokim, profilowanym gzymsem. Kopułę pokrywają małe złote, metalowe łuski. Bęben kopuły przepruwają liczne niewielkie okna o wykroju krzyża, doświetlające wnętrze kaplicy. Półokrągło zakończone otwory okienne w ścianach bocznych północnej i południowej, ozdobione są w górnej części rozetami przeszklonymi w kolorze ciemnej zieleni i fioletu. Ściany wewnątrz kaplicy zostały pobielone. Wnętrze kopuły pomalowane zostało na niebiesko. Kolor obrazuje niebo, na tle którego widać liczne złote gwiazdy.  Naprzeciw drzwi wejściowych ustawiony jest prosty, drewniany ikonostas z przedstawieniami świętych. Przed nim stoi przykryty ozdobną kapą katafalk w otoczeniu wysokich lichtarzy ze świecami i stojaka z chorągwią pogrzebową. Na ścianach bocznych wisi kilka ikon ukazujących postacie świętych. W kluczu kopuły zawieszony został wieloramienny ozdobny żyrandol z mosiądzu.

Kaplica jest dostępna dla zwiedzających po uprzednim umówieniu wizyty w kancelarii parafialnej przy ul. Narutowicza 46/1

Oprac. Patrycja Podgarbi, OT NID w Łodzi, 21.02.2019 r.