Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

ratusz - Zabytek.pl

Adres
Lipiany, Plac Wolności 1

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. pyrzycki, gm. Lipiany - miasto

Klasycystyczny ratusz, jeden z nielicznych na Pomorzu Zachodnim.Dobrze zachowana bryła i elewacje, przy jednej z nich fontanna z lat 30.

XX w. z rozbudowaną sceną figuralną, nawiązującej do lokalnej historii.

Historia

W 1339 r. wzmiankowana jest po raz pierwszy Rada Miejska w Lipianach - zapewne już wówczas miała własną siedzibę. Na planach z 1700 i 1720 r. prostokątny w rzucie ratusz usytuowany był pośrodku rynku. Prawdopodobnie na pocz. w. XIX zbudowano w obecnym miejscu nowy ratusz, który spłonął w 1827 r., podpalony przez ówczesnego woźnego sądowego Ernsta Gottlieba Richtera, chcącego ukryć morderstwo dokonane na służącym magistrackim Schulzu i jego żonie. W latach 1828-1829 spalony ratusz został odbudowany, z przeznaczeniem również na siedzibę sądu miejskiego. W 1844 r. na ratuszowym dachu nadbudowano wieżyczkę z zegarem. W 1. ćwierci XX w. do tylnej elewacji ratusza dobudowano remizę straży pożarnej. W latach trzydziestych XX w. dla uczczenia rocznicy „Lipiańskiego prawa trunkowego”, ustawiono przy elewacji bocznej fontannę ze sceną figuralną. W 1945 r. lipiański ratusz został przejęty przez polską administrację miasta, a czasowo również - powiatu pyrzyckiego. W 1964 r. wykonano remont elewacji. W 2004 r. przeprowadzono gruntowny remont budynku - murów piwnic, elewacji, dachu i wieżyczki. Wymiana pokrycia dachu połączona była z dodaniem nowych świetlików. Konserwacji poddano herb w tympanonie fasady i fontannę. W 2007 r. zamontowano nowy zegar na wieżyczce.

Opis

Ratusz w Lipianach usytuowany jest w północno-zachodniej pierzei rynku. Fasadą zwrócony jest w stronę na południowo-wschodnią. Klasycystyczny, założony został na rzucie prostokąta. Dwukondygnacyjny, podpiwniczony, nakryty został dachem dwuspadowym ze świetlikami, zwieńczonym ośmioboczną wieżyczką z zegarem u podstawy, latarnią o półkoliście zamkniętych prześwitach i hełmem z iglicą. Jest budynkiem murowanym z cegły, otynkowanym, na cokole z kamiennym łupanego. Dach pokryty został dachówką karpiówką, wieżyczka - blachą. Poziome podziały elewacji tworzą gzymsy kordonowy i wieńczący. Każda z dłuższych, jedenastoosiowych elewacji podzielona została trzema pseudoryzalitami. Środkowy pseudoryzalit fasady jest trójosiowy, elewacji tylnej jednoosiowy, boczne pseudoryzality mają po dwie osie okienne. Północno-wschodnia elewacja szczytowa jest trójosiowa, elewacja południowo-zach. pięcioosiowa. Lico elewacji jest boniowane, z wyjątkiem pseudoryzalitów oraz ściany północno-wschodniej. Pośrodku fasady znajduje się wejście główne, a nad nim, na wspornikach balkon z żelazną ozdobną balustradą. Zwieńczenie środkowej partii elewacji stanowi niski trójkątny fronton z kartuszem mieszczącym płaskorzeźbiony herb Lipian. Otwory okienne ujęte zostały w profilowane opaski (z wyjątkiem okien pomiędzy pseudoryzalitami dłuższych elewacji). W fasadzie otwory środkowej części wyróżniają na parterze narożne uszaki, na piętrze gzymsy w nadprożach. Pod oknami piętra w cofniętych partiach fasady i elewacji tylnej biegnie gzyms parapetowy. Do ściany tylnej dobudowano w latach 30. XX w. remizę strażacką z wieżą. Pośrodku północno-wschodniej elewacji bocznej znajduje się zamknięta półkoliście wnęka (prawdopodobnie po zamurowanym wejściu bocznym), ujęta w boniowane obramienie i stanowiąca tło dla przyściennej fontanny. Wnętrze budynku ma układ dwu- i półtraktowy, z holem na osi przedniego traktu i klatką schodową w tylnym.

Fontanna, z lat trzydziestych w. XX upamiętnia nadanie tzw. lipiańskiego prawa trunkowego. Ustawiona we wnęce pośrodku północno-wschodniej szczytowej elewacji ratusza, wykonana została z wapienia muszlowego. Składa się z pięciobocznego basenu, walcowatego trzonu z herbem Lipian i czaszy w kształcie półwalca dekorowanej płaskorzeźbionym przedstawieniem ukazanych od tyłu, siedzących na wspólnej ławie i ucztujących mieszczan w renesansowych strojach.

Obiekt dostępny w godzinach pracy urzędu.

Oprac. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 25.11.2014 r.

Rodzaj: ratusz

Styl architektoniczny: klasycystyczny

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.110997, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_BK.401064