1916 r. Z uwagi na zachowane urządzenia techniczne uznany za zabytek techniki XIX w. posiada wartość historyczną i naukową.

Historia

Wiatrak typu koźlak został zbudowany około 1854 roku w Warszawie na Woli, gdzie młyny wiatrowe pracowały do czasu uruchomienia młyna parowego Michlera. Nieczynny koźlak zakupił w 1916 roku młynarz z Linina Stanisław Klimek i przewiózł kolejką wilanowską do Góry Kalwarii. W1917 roku zestawiono go z pomocą mistrza ciesielskiego Stanisława Rimmela, na miejscu poprzedniego koźlaka w Lininie spalonego w 1915 roku W latach 20-tych był to jedyny działający wiatrak w promieniu ok. 30 km., zamknięty w 1940 roku wznowił produkcję po zakończeniu wojny. Przestał pracować w 1951 roku po złamaniu się śmigów. W latach 1960-80 częściowo zdemontowano wyposażenie i wymieniono pokrycie dachowe. Syn młynarza zinwentaryzował cały koźlak z wyposażeniem w1984 roku Jeszcze w 2001 roku zachowany był w zadowalającym stanie prawie kompletny mechanizm napędowy oraz dwa złożenia kamieni młyńskich z urządzeniami do czyszczenia zboża i odsiewania mąki.

Opis

Wiatrak umiejscowiony jest na południowym skraju wsi Linin, na terenie sadu jabłoniowego w odległości ok. 100 m od zabudowań właścicieli i ok. 300 m od drogi z Pęcławia do Wincentowa. Budynek niepodpiwniczony posadowiony jest na niewielkim sztucznym wzniesieniu, na fundamentach z kamieni pod konstrukcją kozła i podmurówce z cegły. Bryła budynku pionowa, nieznacznie zwężająca się ku górze nakryta dachem dwuspadowym z naczółkiem od strony nawietrznej, pokrytym gontem świerkowym. Szczyt dachu szalowany deskami w jodełkę, na kalenicy stalowa chorągiewka z inicjałami SK i datami 1854 budowy i 1917 ponownego uruchomienia wiatraka.

Konstrukcje nośna wykonana z drewna sosnowego o dużych przekrojach. Konstrukcja ścian drewniana, szkieletowa szalowana deskami układanymi pionowo na styk, dodatkowo w elewacji nawietrznej zdublowana pokryciem gontowym. Na elewacjach bocznych szalunek częściowo zachowany. Szkielet ścian jest konstrukcją osłonową zawieszoną na belkach stropów oraz konstrukcji nośnej w celu umożliwienia obracania w kierunku wiatru. Obecnie koźlak jest unieruchomiony i skierowany ścianą frontową tzw. nawietrzną ku południowemu - zachodowi. Pierwotnie w ścianie nawietrznej zamontowane były skrzydła napędzające mechanizm obecnie zachował się jedynie ich główny wał wychodzący przez szczyt. W elewacji odwietrznej w przyziemiu drzwi wejściowe. Zniszczone schody i pomosty na drugiej i trzeciej kondygnacji uniemożliwiają dostęp do wyposażenia budynku.

Wnętrze wiatraka trójkondygnacyjne, na poziomie gruntu ułożone podwaliny w kształt równoramiennego krzyża, na ich przecięciu osadzony jest główny słup konstrukcyjny tzw. sztymber o przekroju koła, sięgający do poziomu belki mącznicy, podparty czterema zastrzałami (kozłami). Na kozłach umieszczone są elementy siodła, na nich przedzielone dębowymi podkładkami leżą belki pojazdów obejmujące słup, stanowiące główny mechanizm obrotowy wiatraka. Sztymber wspiera belkę mącznicy na drugiej kondygnacji, podtrzymującą mechanizm przemiałowy mącznicy. Na trzecim piętrze znajdują się mechanizmy mielące mąkę oraz poziomy wał śmigów. Wokół zaniedbanego wiatraka i w jego wnętrzu składowane jest obecnie drewno na opał, zasłaniające wewnętrzne urządzenia.

Dostęp do zabytku ograniczony. Własność prywatna obiekt dostępny z zewnątrz.

Oprac. Anna Dymek, OT NID w Warszawie, 03.11.2014 r.