Kamienica także o wartościach historycznych i naukowych jako świadectwo gospodarczej historii regionu.

Historia

Prawa miejskie Lewina Kłodzkiego potwierdzone w 1415 r. W 1 poł. XVII w. w mieście czynnych pięć uprzywilejowanych cechów, ale tutejsi tkacze nie zrzeszeni. W 1659 r. wprowadzone nowe prawo targowe dla ułatwienia handlu lnem, przędzą oraz wyrobami lnianymi. Targi te urządzane w podcieniach domów rynkowych. W 1 poł. XVIII w. dalszy rozwój tkactwa chałupniczego. W 1742 r. wydane nowe ordunki dotyczące warunków produkcji wyrobów bławatnych i handlu nimi pod kontrolą państwa. W konsekwencji w miejscowościach pd. części Ziemi Kłodzkiej rozkwit w 2 poł. XVIII w. przemysłu bławatnego i działalności kupców bławatnych. W samym Lewinie czynnych 8-11 kupców przetwarzających surowe wyroby lniane i sprzedających je w Kamiennej Górze, Jeleniej Górze, Wrocławiu i w Wałbrzychu. W tym czasie wśród lewińskich kupców bławatnych najbogatszy Ignatz Strauch, królewski radca handlowy (†1813), lokalny fundator i filantrop, inicjator budowy wielkiej kamienicy rynkowej. Kamienica ta wzniesiona w 1773 r. po wielkim pożarze miasta (1772), na miejscu dwóch szczytowych domów. To najokazalszy i największy dom w Lewinie dominujący przestrzennie nad pozostałą zabudową rynku i jego pd. pierzei. Odmienny stylistycznie od sąsiednich budynków wzniesionych w latach 1772-1776 za fundusze królewskie i w urzędowo określonym stylu fryderycjańskim. Zbudowany w stylu późnego baroku z elementami rokoka i podobnie jak skrzydło pałacu w niedalekim Jeleniowie (1775) bliższy czeskiej, późnobarokowo-rokokowej architekturze 4 ćw. XVIII w. Kamienica kupca Straucha zbudowana w nawiązaniu do architektury rezydencjonalnej. Silnie podkreślone cechy reprezentacji. Wykonane bogate wystroje elewacji i wnętrz. Sala reprezentacyjna umieszczona na piętrze oficyny, jak np. wnętrza reprezentacyjne w oficynie pałacu miejskiego hrabiów von Götzen w Kłodzku przy pl. Bolesława Chrobrego 11 i 11a (ok. 1730-1740). W 1990 r. kamienica w Lewinie zniszczona w pożarze.

Opis

Kamienica usytuowana w pd. pierzei rynku, murowana, tynkowana, na planie prostokąta. Dwukondygnacjowa, nakryta dawniej dachem mansardowym. Od pd. dobudowana do niej dwukondygnacjowa oficyna. Fasada frontowego domu z asymetrycznie usytuowanym wejściem. Zwieńczona centralnie usytuowaną, czteroosiową facjatą ze szczytem wykreślonym wklęsło-wypukle. Wystrój wykonany w tynku, z elementami kamiennymi. Naroża elewacji podkreślone pilastrami, a cztery centralne osie, a także boki szczytów zaakcentowane pilastrami ustawionymi ukośnie. Fasada zwieńczona profilowanym gzymsem koronującym, a szczyt ujęty profilowaną ramą. Otwory w kamiennych, uszakowych obramieniach, z profilowanymi naczółkami. Portal kamienny, profilowany z kluczem (z wyobrażeniem kotwicy, korony, z monogramem Straucha i datą 1773). Powyżej profilowany naczółek. Dekoracja ornamentalna (motywy roślinne, kampanule, draperie) skupiona w osiach okiennych i na trzonach pilastrów. W polu szczytu facjaty plafon z freskiem „Ucieczka do Egiptu”. Przyziemie frontowego domu dwutraktowe z asymetrycznie usytuowaną przelotową sienią i z bocznie umieszczonymi dwubiegowymi, niemal pałacowymi schodami. Wnętrza przyziemia sklepione. Wnętrza piętra w przednim trakcie nakryte sufitami z fasetami i z plafonami. Na piętrze oficyny sala reprezentacyjna z kominkiem i z sufitem ozdobionym plafonem. Na wąskim tarasie przed kamienicą umieszczone fragmenty basenu fontanny z zespołu zamkowego w Owieśnie, gm. Dzierżoniów.

Zabytek dostępny przez cały rok.

oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 02-11-2015 r.