Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

fort VIIIa Łętownia-Leśniczówka - Zabytek.pl

fort VIIIa Łętownia-Leśniczówka


architektura obronna 1891 - 1893 Łętownia

Adres
Łętownia

Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. przemyski, gm. Przemyśl

Dobrze zachowany w partiach ziemnych fort prezentuje wysokie wartości naukowe jako przykład międzypolowego fortu piechoty (obrony bliskiej).

Jako istotny element zespołu fortyfikacji Twierdzy Przemyśl stanowi ważny zabytek o znaczeniu europejskim.

Historia

W latach 1891-1893, w międzypolu pomiędzy głównym artyleryjskim fortem GHW VIII Łętownia a fortem głównym, ześrodkowanym fortem pancernym GHW IX Ujkowice („Brunner”), zbudowano międzypolowy fort obrony bliskiej przeznaczony dla piechoty i lekkiej artylerii. Od położonej na wsch. od niego leśniczówki, nazwany został „Leśniczówka-Łętownia” (Jägerhaus Łętownia). Znany jest także jako fort VIIIa „Aszczycówka”. Fort uzbrojono początkowo w 4 armaty 8 cm Feldkanone M. 75 na wysokich lawetach fortecznych, zmienionych następnie na 4 armaty polowe 9 cm Feldkanone M. 75/96, także na wysokich lawetach M. 75. Załogę fortu stanowiła ½ kompanii piechoty, 45 artylerzystów i 4 pionierów (saperów). Ze względu na szczupłość miejsca w niewielkich koszarach szyjowych oraz ze względów sanitarnych, budynki kuchni i magazynu żywności zlokalizowano na zapolu, na zewnątrz pn.-zach. części fosy szyjowej.

Wraz z półbaterią armat polowych fort GZW VIIIa tworzył niewielką grupę fortową w III obwodzie obronnym „Lipowica” i miał za zadanie wspieranie sąsiednich fortów głównych w obronie bliskiej.

W czasie 1 i 2 oblężenia twierdzy (18.09-9.10.1914 i 9.11.1914–22.03.1915) fort nie był bezpośrednio atakowany. Przed poddaniem twierdzy 22.03.2014 r. wysadzono w powietrze kaponierę szyjową, schrony i magazyn amunicji. Podczas trzeciego oblężenia (30.05-4.06.1915) fort zajęły wojska niemieckie i austro-węgierskie. W okresie międzywojennym rozebrano zniszczone obiekty murowane oraz koszary szyjowe i kuchnię w celu pozyskania materiałów budowlanych.

W l. 2013-2015 Związek Gmin Fortecznych Twierdzy Przemyśl przeprowadził rewaloryzację fortu w ramach projektu „Zagospodarowanie zespołu zabytkowego Twierdzy Przemyśl w celu udostępnienia dla turystyki kulturowej, etap I”.

Opis

GZW VIIIa „Leśniczówka-Łętownia” (Gürtel-Zwischenwerk VIIIa Jägerhaus Łętownia) jest międzypolowym fortem piechoty, przeznaczonym do obrony bliskiej. Zlokalizowany jest w pn.-wsch krańcu wsi Łętownia, przy granicach z sąsiednią wsią Kuńkowce i osiedla Lipowica w Przemyślu, na krawędzi szerokiego wypłaszczenia wzgórza 343,5 m n.p.m. i jego zalesionego, zach. stoku, po zach. stronie głównej, rokadowej drogi fortecznej. Od rokady do fortu prowadzi forteczna droga dojazdowa, ob. droga prywatna (dojazd do posesji).

Powierzchnia fortu: w obrysie fosy ok. 1,4 ha, w granicach działek fortecznych (bez bocznych dróg pozoracyjnych: ok. 3,1 ha.

Fort zbudowany jest na planie półkola, otoczony suchą fosą o spłaszczonym stoku. W połowie stoku przebiega łukiem druga fosa, pierwotnie zapewne pozycja piechoty. Jej kontynuacją była pozycja flankująca znajdująca się pomiędzy pd. narożnikiem  fortu, a drogą rokadową. Do dzisiaj zachowane są partie ziemne – główny wał piechoty, ślady stanowisk armat, wał chroniący koszary, fosa z spłaszczonym stokiem i niskim przeciwstokiem, pozycja piechoty, pozycja flankująca oraz częściowo pełnoprofilowa fosa szyjowa. Obiekty murowane nie zachowały się.

Fort dostępny jest do zwiedzania bez ograniczeń. Dojazd wymaga zgody właściciela drogi.

Oprac. Adam Sapeta, OT NID w Rzeszowie, 25.10.2017 r.

Rodzaj: architektura obronna

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ziemne

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_BL.90328, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_BL.27332