kaplica pw. Matki Boskiej Anielskiej - Zabytek.pl
Adres
Laski, Brzozowa 75
Lokalizacja
woj. mazowieckie, pow. warszawski zachodni, gm. Izabelin
Stylistycznie nawiązuje do zakopiańskiej architektury drewnianej, będącej propozycją dla tzw. stylu narodowego. Jej historia ściśle powiązana jest z powstaniem w 1922 roku zakładu Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi i osobami jego twórców: Matką Elżbietą Różą Czacką założycielką Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża, ks. Władysławem Korniłowiczem kierownikiem duchowym Zakładu i Zgromadzenia, Antonim Marylskim, właścicielem dóbr w Pęcicach, przez całe życie zaangażowanym w dzieło ośrodka. W czasie II wojny światowej na terenie Zakładu mieściła się baza szkoleniowa i szpital AK. Późniejszy prymas ks. Stefan Wyszyński, pełnił wówczas w Laskach posługę pod pseudonimem „Radwan III”, jako kapelan Grupy AK Kampinos.
Historia
Kaplica była jedną z pierwszych budowli tworzącego się od 1922 roku Zakładu dla Niewidomych pod opieką Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża. Projektantem kaplicy jak i kilku budynków mieszkalnych zakładu był warszawski architekt Łukasz Wolski. Przy budowie kaplicy powtórzył on swój wcześniejszy projekt kościoła zrealizowanego w 1915 roku w Zatorach koło Pułtuska, w całości postawionego z nieokorowanych bali. W Laskach ze względów przeciwpożarowych, jak i trudnej sytuacji finansowej Zakładu, w dolnej kondygnacji użyto tańszych pustaków. Pierwotnie w ukończonej w 1925 roku świątyni murowane partie ścian nie były otynkowane jak dziś, a posadzka była ceglana. Dopiero w 1938 roku stanęły we wnętrzu ławki z grubych bali sosnowych z fundacji ks. Jana Mauersbergera kanclerza kurii polowej WP. Początkowo kościółek należał do parafii w Wawrzyszewie, a od 1951 roku do nowopowstałej w Izabelinie. W 1983 roku w Laskach utworzono samodzielną parafię i zbudowano nowy kościół. Nieokorowane drewno użyte do budowy kaplicy sprawiało duże trudności z jego utrzymaniem i konserwacją. W latach 2001- 2002 przeprowadzono remont, podczas którego wymieniono niektóre drewniane elementy na nowe (np. na zewnętrznych ścianach górnej kondygnacji nawy zrezygnowano z nieokorowanego drewna.)
Opis
Kaplica w Laskach usytuowana jest w południowej części terenu zajmowanego przez Zakład dla Niewidomych znajdującego się na zachodnim skraju tej podwarszawskiej miejscowości leżącej na południowo-wschodnim obrzeżu Puszczy Kampinoskiej. Świątynka założona na planie prostokąta stoi na ogrodzonej działce sąsiadującej od północy z zabudowaniami klasztornymi, do których prowadzi łącznik. W nim znajduje się cela z zachowanym wystrojem, którą przez 40 lat zamieszkiwała Matka Elżbieta. Jest ona skomunikowana z wnętrzem kaplicy okienkiem skierowanym na ołtarz, umożliwiającym ociemniałej zakonnicy uczestnictwo we mszy świętej. Wejście główne znajdujące się od wschodu ujmują po bokach dwa niewielkie pomieszczenia pełniące funkcję zakrystii i kostnicy. Od południa do świątyni przylega rozbudowany prostokątny pawilon mieszkalny przykryty częściowo dwuspadowym, gontowym dachem, który zamieszkiwał Antoni Marylski, a do niedawna Zofia Morawska, pracująca na rzecz Zakładu blisko 80 lat. Od zachodu z kaplicą sąsiaduje ogród. Ściany dolnej kondygnacji kościółka wykonane są z bloczków cementowo-wapiennych. Nad pulpitowymi dachami przykrywającymi niższe partie świątyni znajduje się drewniana górna kondygnacja nawy głównej, której ściany zewnętrzne pierwotnie obłożone były nieokorowanymi półokrąglakami. Nad nawą główną spoczywa dach przyczółkowy z okapem przyzbowym od frontu. Takie rozwiązanie z dekoracyjną snycerką w szczycie przywołuje skojarzenia z ludowym budownictwem Podhala. Dachy kryte dachówką wieńczy oryginalna sygnaturka z dzwonowatym, gontowym hełmem. Ściany dolnej i górnej kondygnacji przepruwają prostokątne okienka. Z założenia wystrój wnętrza trójnawowej kaplicy był bardzo skromny. W środkowej wyższej nawie zostało wydzielone prezbiterium z obejściem, w którym wzrok miało skupiać tabernakulum, powyżej którego znajduje się krucyfiks autorstwa Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej. Niezwykły, surowy klimat tworzą sosnowe pnie pokryte korą, z których wykonano słupy międzynawowe i podpory chóru i takież półokrąglaki zdobiące znaczne partie ścian i sklepienie prezbiterium. Efektu dopełniają oprawy lamp wykonane również z części pni. Sklepienie o trapezowym przekroju zastosowane nad nawą i zamknięciem prezbiterium były nowością w drewnianej architekturze sakralnej okresu międzywojennego. W kaplicy i przed jej wejściem znajdują się tablice upamiętniające ważne osobistości związane z Laskami oraz wojenne wydarzenia z okolic Puszczy Kampinoskiej.
Obiekt dostępny dla zwiedzających poza godzinami nabożeństw.
Oprac. Małgorzata Laskowska-Adamowicz, OT NID w Warszawie, 04.09.2015 r.
Rodzaj: kaplica
Styl architektoniczny: zakopiański
Materiał budowy:
drewniane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_14_BK.173991, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_14_BK.281747