kościół parafialny pw. Najświętszej Marii Panny i św. Michała Archanioła - Zabytek.pl
kościół parafialny pw. Najświętszej Marii Panny i św. Michała Archanioła
Adres
Łask
Lokalizacja
woj. łódzkie, pow. łaski, gm. Łask - miasto
Posiada bogate wyposażenie, którego najcenniejszym elementem jest płaskorzeźbione tondo „Madonna z Dzieciątkiem” dłuta A. della Robii.
Historia
Kościół został wzniesiony na polecenie Jana Łaskiego, arcybiskupa gnieźnieńskiego, kanclerza wielkiego koronnego w latach 1517-23. Dwa lata po zakończeniu budowy wyniesiono go do rangi kolegiaty i erygowano Kapitułę Kolegiacką. Zarówno Łaski, jak i jego krewni, łożyli duże sumy na wyposażenie i wystrój wnętrz. Badacze historii architektury przypuszczają, że kolegiata łaska została zrealizowana przez warsztat gdański lub wileński. W r. 1749 miał miejsce wielki pożar, który strawił znaczną część świątyni. Odbudowa nastąpiła dzięki sprzedaży części wartościowych eksponatów przechowywanych w kościelnym skarbcu. W czasie odbudowy wystrój wnętrz zrealizowano w stylu barokowym, dobudowano także dwie barokowe kaplice ku czci MB i św. Anny. W czasie I i II wojny światowej świątynię zamieniono na areszt i obóz przejściowy, dopiero po zakończeniu działań wojennych zaczęto w niej odprawiać msze.
Opis
Kościół znajduje się na dużym placu w centrum miasta, w pobliżu rynku. Jest to budowla orientowana, zrealizowana na rzucie zbliżonym do kwadratu. Nadano jej formę trójnawową z dwoma barokowymi kaplicami. Do bryły głównej przylega od wschodu wielobocznie zamknięte prezbiterium a od zachodu dwie wieże flankują kruchtę, częściowo wtopione w narożniki obiektu. Od północy do prezbiterium przylega skarbczyk, od południa zakrystia. Mury wzniesiono z cegły otynkowanej w partii fasady i kaplic. Sklepienia ceglane, w nawach bocznych kolebkowe, w głównej beczkowe a prezbiterium krzyżowe. Oryginalne sklepienia gwiaździste zachowały się jedynie w zakrystii i skarbcu. Dachy drewniany pokryty dachówką, w większości dwuspadowe. Fasada z wejściem głównym do kościoła usytułowana jest od zachodu. W jej centralnej części znajduje się płytki dwukondygnacyjny ryzalit z otworem drzwiowym, zwieńczony trójkątnym szczytem, na którym znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca „oko opatrzności”. Nieco cofnięte w stosunku do ryzalitu pozostałe partie ścian kruchty flankowane są dwoma wieżami przekrytymi barokowymi cebulastymi hełmami . Między nimi znajduje się barokowy szczyt wieńczący fasadę. Ściany pozostałych elewacji ceglane, dekorowane dwoma gzymsami arkadkowymi i fryzem z profilowanej cegły (krzyżujące się ośle grzbiety) z rozetami z glazurowanych płytek. Widoczne są liczne przemurowania i zarysy nie istniejących obecnie otworów drzwiowych i okiennych. Elewacje barokowych kaplic otynkowane, ozdobione pilastrami, profilowanym gzymsem, obramieniami okien i drzwi. Wnętrze podzielono na szeroką nawę środkową i węższe nawy boczne. Dwuprzęsłowe prezbiterium jest nieco szersza, niż nawa środkowa. Wyposażenie kościoła pochodzi z XVIII w. (czas odbudowy po pożarze). Przypuszcza się, iż autorem projektu był Włoch Antonio Longhi. Uwagę zwiedzających i wiernych przykuwają bogato zdobione ołtarze, organy i stalle kanonickie. W ołtarzu głównym znajduje się obraz przestawiający św. Michała Archanioła walczącego ze smokiem pędzla M. Castaldiego. Najcenniejszym elementem wyposażenia jest renesansowa alabastrowa płaskorzeźba ukazująca MB z Dzieciątkiem. Ma ona kształt tonda, jej autorem był florencki artysta Andrea della Robbia. Dzieło zostało podarowane Łaskiemu przez papieża i przybyło do Polski w 1515 r. Jest uznawane przez licznych pielgrzymów za słynące łaskami. Obecnie umieszczone jest w Kaplicy MB. W skarbcu świątyni znajduje się niewielkie muzeum z cennymi księgami liturgicznymi.
Zabytek jest dostępny cały rok. Muzeum możliwe do zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu z proboszczem.
Oprac. Anna Michalska, OT NID w Łodzi, 08.09.2014 r.
Rodzaj: kościół
Styl architektoniczny: gotycki
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_BK.130820, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_10_BK.151845